การเสียบยอด คือการนำยอดต้นพันธุ์ดีมาเสียบกับต้นตอชวนชมที่มีความแข็งแรง เป็นการเปลี่ยนยอดของพันธุ์เดิมให้เป็นพันธุ์ใหม่ตามยอดที่นำมาเสียบ โดยยอดที่นำมาเสียบจะไม่กลายพันธุ์ไปจากต้นแม่ วิธีนี้เป็นวิธีที่ค่อนข้างยุ่งยากแต่ได้ผลเร็วการนำกิ่งพันธุ์ดีมาต่อบนต้นตอ มักใช้สำหรับการเปลี่ยนพันธุ์พืชมากกว่าการขยายพันธุ์ นิยมใช้แพร่หลายและได้ผลดีกับทั้งไม้ผลและไม้ประดับ เช่น มะม่วง ขนุน เฟื่องฟ้า ชบา โกศล เป็นต้น ปัจจัยสำคัญที่สุดในการต่อกิ่งคือ ต้นตอและต้นพันธุ์ดีเมื่อต่อแล้ว เนื้อเยื่อเจริญของต้นตอและกิ่งพันธุ์ดีต้องเชื่อมต่อกันได้ สามารถเจริญเติบโต ออกดอก และติดผลได้
วีธีการเสียบยอด
1. เตรียมต้นตอที่มีขนาดกำลังพอดีพยายามเลือกกิ่งของตอและยอดพันธุ์ให้มีขนาดใกล้เคียงกันเพื่อที่เนื้อเยื่อจะได้แนบชิดเหมาะเจาะ ส่วนกิ่งพันธุ์ดีก่อนที่เราจะนำไม้มาเสียบนั้นทางที่ดีเราควรจะริดใบของเค้าให้ออกเสียหมดก่อนเพื่อป้องกันไม่ให้เค้าคลายน้ำในกิ่งมากเกินไปแล้วปล่อยไว้ให้คาลำต้นไว้อย่างนั้นจนกว่าขั้วใบจะหลุดออกจากกิ่งแล้วค่อยนำมาเสียบดีกว่า แต่ก็มีบางท่านที่ไม่ได้ริดใบก่อนที่จะเสียบก็มีแบบตัดปุ๊ปเสียบปั๊ปเลย แต่โดยส่วนตัวผมไม่ชอบวิธีนี้เพราะว่าเวลาเราคลุมถุงแล้วบางครั้งใบที่คากับยอดนั้นชอบร่วงคาอยู่ในถุงบางครั้งก็ลืมเก็บออกทำให้ใบที่ร่วงนั้นเกิดอาการเน่าได้และพาลเอาเชื้อไปสู่กิ่งพันธุ์ได้ แต่มีวิธีอีกเสียบอีกวิธีหนึ่งที่บางท่านได้ใช้กันอย่างแพร่หลาย.คือหลังจากที่ตัดยอดพันธุ์ดีมาแล้วให้ริดใบออกทั้งหมดเหลือไว้แต่ใบอ่อน แล้วก็สสัดยางที่ค้างอยู่ตรงขั้วใบออกไว้ให้หมดแล้วค่อยนำมาเสียบ แต่วิธีนี้ก็มีปัญหาเหมือนกันตรงที่เวลาที่ขั้วใบยังคาอยู่กับกิ่งนั้นแผลมันยังสดอยู่อาจจะพาลให้กิ่งพันธุ์นั้นติดเชื้อและเน่าได้เหมือนกัน เอาเป็นว่าใครสะดวกแบบไหนก็ทำได้เลยเพราะที่ผมว่ามาทั้งสามแบบนั้นผมก็ได้ลองมาหมดแล้วก็ติดทุกวิธีแต่มาชอบวิธีแรกมากกว่าเพราะไม่มีใบและขั้วใบมาคอยให้เกิดปัญหาในภายหลังได้
2.ตัดยอดพันธุ์ดีมาประมาณซัก 3 นิ้วกำลังดีเพราะว่าเนื้อไม้ยิ่งเยอะการติดจะดีกว่าเนื้อไม้ที่น้อย แต่บางครั้งยอดพันธุ์ดีมีความยาวประมาณซัก 2 เซนติเมตรก็สามารถนั้นมาเสียบได้เช่นกันแต่ไม่ขอแนะนำ เอายาวไว้ก่อนเป็นดี เสร็จแล้วเราก็ตัดต้นตอเลยแล้วเอาผ้าซับน้ำหล่อเลี้ยงยางที่ออกมาจากลำต้นให้หมด ตรงนี้แหละสำคัญเพราะยางก็เป็นส่วนหนึ่งที่จะทำให้กิ่งนั้นเน่าเสียหายได้
3.ซับยางจนกว่าตรงรอยที่ปาดจะหมดยางแล้วก็นำมีด(ที่คม)มาบากให้เป็นดั่งในภาพแต่ต้องให้รอยบากลึกลงไปมากกว่า 1 เซนติเมตร
4.เสร็จแล้วเราก็นำยอดพันธุ์ดีมาเฉือนเป็นรูปลิ่มตามรูปที่เห็นแล้วก็นำมาเสียบลงไป..ที่สำคัญเนื้อเยื่อตรงที่ไม้จะแนบติดกันอย่าให้เกิดรอยช้ำ..ตรงนี้สำคัญมาก
5.หลังจากบากตอแล้วปาดลิ่มแล้วก็เสียบลงไป
6.เสร็จแล้วก็นำเชือกฟางมาพันไว้พยายามให้ปมที่มัดไว้ให้อยู่ตรงด้านของเนื้อด้านตอ อย่าให้ปมที่มัดไว้ไปอยู่ตรงด้านของยอดพันธุ์ดี เพราะว่าแรงกดจากการมัดปมอาจจะทำให้เนื้อตรงนั้นที่บอบบางช้ำและเน่าได้
7. แล้วก็หาถุงขนาดพอดีไม่ต้องใช้ขนาดใหญ่มากเอาแค่พอคลุมส่วนยอดไว้ก็พอ แล้วก็ดูทิศทางการไหลของหยาดน้ำในถุงด้วยพยายามอย่าให้หยาดน้ำในถุงนั้นไหลเข้ามาสู่ตรงรอยแผลที่เสียบไว้ คลุมไว้แบบนี้ในที่ร่มประมาณซัก 10 วัน กรณีถ้าเราคลุมไปซัก 2-3 วันแล้วหยาดน้ำในถุงนั้นเยอะมากเราก็แกะถุงออกมาแล้วกลับด้านในออกมาสลัดน้ำแล้วใช้ผ้าเช็ดให้แห้งแล้วก็คลุมกันต่อไป
: หมายเหตุ
ช่วงที่เราเอาหยาดน้ำออกจากถุงนั้นพยามยามอย่าทำในช่วงที่อากาศร้อนจัดเพราะอาจจะทำให้ยอดพันธุ์ดีนั้นโดนอากาศที่ร้อนกว่าตอนที่อยู่ในถุงอาจจะทำให้ยอดนั้นชะงักได้ ควรทำในตอนเย็นหรือช่วงที่อากาศไม่ร้อนจัด
8. ส่วนเรื่องของตอใหญ่กว่ากิ่งพันธุ์ดีก็ดูตามรูปเลยวิธีทำก็เหมือนกันกับวิธีแรก
9. เวลาที่เราปาดลิ่มตรงยอดพันธุ์ดีให้ปาดพอดีกับรอยบากของตอ อย่าปาดให้แผลยาวกว่าตอเพราะอาจจะทำให้ยอดพันธุ์มีแผลเกินมากขึ้นทำให้การสูญเสียความชื้นนั้นมีมากและอาจจะพาลให้ติดเชื้อโดยง่ายด้วย
10.ต้นตอที่สมบูรณ์บวกกับเนื้อไม้มีความพร้อมที่เหมาะสำหรับการเสียบยอดและที่สำคัญก็คืออุณหภูมินั้นก็มีส่วนต่อการที่จะทำให้เนื้อไม้นั้นแนบติดสนิทและปูดปลิ้นออกมาได้ด้วย
11. หลังจากที่ได้ทดลองการเสียบยอดมานั้น กิ่งพันธุ์ที่มีใบติดอยู่สักประมาณ 5-6 ใบ(กิ่งที่มีใบและกำลังเจริญเติบโต) จะเดินยอดได้ดีกว่ากิ่งพันธุ์ที่ไม่มีใบเลย(กิ่งที่ทิ้งใบและพักตัว) และรอดูการเจริญเติบโตของต้นไม้
ป้ายคำ : การขยายพันธุ์