ปลวกเพาะเลี้ยงเชื้อราจะขับมูลออกมาสองชนิดคือ ชนิดแรกเป็นมูลทีถูกย่อยภายในสาไส้เพียงเล็กน้อยและอยู่ในสภาพของแข็งและชนิดที่สองเป็นมูลที่ถูกย่อยย่อยภายในลำไส้อย่างดี และอยู่ในสภาพของเหลวมูลชนิดแรกประกอบด้วยเศษไม้ชิ้นเล็กชิ้นน้อยที่ปลวกกินเข้าไป และผ่านกระเพาะปลวกมาอย่างรวดเร็ว โดยในขณะที่ผ่านก็ผ่านกระเพาะปลวกนั้นเศษพืชถูกคลุกเคล้าด้วยน้าย่อย ดังนั้นมูลที่ถ่ายออกมานั้นจึงมีรูปร่างเป็นท่อนกลมสั้นๆ ซึ่งต่อมาจะถูกกรามของปลวกกัดเป็นเม็ดเล็กๆแล้วนาไปสร้างเป็นรังเลี้ยงตัวอ่อน ซึ่งมีลักษณะคล้ายฟองน้ามีรูพรุน รูปร่างติดต่อกันเป็นร่างแห ลักษณะของรังเลี้ยงตัวอ่อนมีลวดลายต่างกันบางครั้งบอกสกุลของปลวกได้
การนำไปใช้
ใช้จุลินทรีย์จาวปลวกเอาใส่นา รดผัก ผลไม้ ให้ผสมน้ำให้ไก่กิน ก็ได้ผลดีใช้อัตราส่วนประมาณ 1 ลิตร /น้ำ 10 ลิตรใช้ฉีดพ่นเพื่อย่อยสลายเศษวัชพืช(หมักทำปุ๋ยหมัก) หรือย่อยสลายตอซังข้าวก่อนทำการไถประมาณ 7 วัน หลังจากนั้นไถกลบ และหากจะนำไปรดโคนต้นเพื่อบำรุงพืชผลอื่นๆก็ได้เช่นกัน ในอัตราส่วนข้างต้น ไม่ตายตัวสามารถปรับได้ตามความเหมาะสมกับการใช้งาน
น้ำหมักจาวปลวกเป็นการเพิ่มจุลินทรีย์ ช่วยย่อยสลายพวกพืชทำให้จุลินทรีย์ที่อยู่ในน้ำหมักจาวปลวกคือพวกโปรโตซัว ไปย่อยสลายเศษซากอินทรีย์ ที่เป็นพวกเศษหญ้า ใบไม้ เศษฟาง ช่วยย่อยสลายให้เป็นปุ๋ยเร็วขึ้น เพราะที่สุดของการย่อยสลายคือ ฮิวมัส ฮิวมัสก็จะช่วยปลดปล่อยธาตุอาหารให้กับต้นพืชทำให้พืชเจริญเติบโตดีช่วยเพิ่มผลผลิตได้อีกทางหนึ่ง
ป้ายคำ : จุลินทรีย์