ตะแบก แบกไว้ไม่ให้ตกยกขึ้นไว้ให้สูงไม่ให้ตกต่ำ
ตะแบก (L. floribunda Jack) เปลือกลำต้นสีเทา เรียบ ลื่น เป็นมัน มักมีรอยแผลเป็นหลุมตื้น คล้ายเปลือกต้นฝรั่ง ใบอ่อนมีขนปกคลุม ใบแก่เกลี้ยง ช่อดอกออกตามปลายกิ่งโค้งชูเหนือเรือนยอด มีดอกจำนวนมาก ดอกขนาดเล็ก บานเต็มที่กว้าง ๔-๕ เซนติเมตร ดอกในช่อเรียงกันห่าง ๆ ทำให้ช่อดอกโปร่ง ดอกสีม่วงอมชมพู และสีจะจางซีดลงเกือบเป็นสีขาวเมื่อดอกโรย ผลผิวเรียบเป็นมันสีน้ำตาลเข้ม มีขนปกคลุมบาง ๆ ที่ส่วนปลาย ออกดอกในช่วงฤดูฝน (มิถุนายน-กันยายน)
ตะแบก ขึ้นประปรายในป่าเบญจพรรณพื้นที่ที่ค่อนข้างชุ่มชื้นทางภาคเหนือภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคกลาง ส่วนภาคตะวันออก และภาคใต้มีขึ้นอยู่มากใน ป่าดงดิบ ป่าน้ำท่วม และตามท้องนา ทั่ว ๆ ไป พันธุ์ไม้พระราชทานเพื่อปลูกเป็นมงคลจังหวัดสระบุรี
ชื่อวิทยาศาสตร์ Lagerstroemia floribunda Jack
วงศ์ LYTHRACEAE
ชื่ออื่น ตะแบกนา ตะแบกไข่ เปื๋อยนา เปื๋อยหางค่าง
ลักษณะ
ไม้ต้น ผลัดใบ สูง 15 – 30 เมตร เปลือก เปลือกเรียบ เป็นมัน สีเทาอมขาว และมีรอยแผล เป็นหลุมตื้น ๆ ตลอดลำต้น
- ใบ ใบเดี่ยว ออกตรงข้ามหรือเยื้องกันเล็กน้อยใบอ่อนสีแดงมีขนสั้นอ่อนนุ่มปกคลุม ใบแก่ขนจะหลุดหายไป แผ่นใบรูปขอบขนานแกมรูปหอก กว้าง 5 – 7 เซนติเมตร ยาว 12 – 20 เซนติเมตร ปลายใบเป็นติ่งแหลม โคนสอบ
- ดอก สีม่วงอมชมพูต่อมาเปลี่ยนเป็นสีขาวหรือเกือบขาว ออกรวมกันเป็นช่อตามปลายกิ่ง ผล รูปรี ยาวประมาณ 2 เซนติเมตร
- ผล ผลแก่แตกเป็น 6 ซีก เมล็ดเล็ก มีปีกโค้งทางด้านบน 1 ปีก
ออกดอก กรกฎาคม – กันยายน ไม่แน่นอนแล้วแต่สภาพพื้นที่และสิ่งแวดล้อม เก็บเมล็ดได้ประมาณเดือน ธันวาคมขึ้นไป ผลแก่ จะแตกเพื่อโปรยเมล็ดในราวเดือน มีนาคม
ประโยชน์ เนื้อไม้ละเอียดแข็ง ใจกลางมักเป็นโพรง ใช้ทำสิ่งปลูกสร้างที่รับน้ำหนัก เสา กระดานพื้น และเครื่องมือการเกษตร และนิยมปลูกเป็นไม้ประดับ
ขยายพันธุ์ โดยเมล็ด
- เมล็ดงอกใช้เวลาประมาณ 20 วัน
- ภายในระยะเวลาประมาณ 4 เดือน ต้นกล้ามีความสูงประมาณ 20 ซม. สามารถย้ายปลูกได้
คนไทยโบราณเชื่อว่า บ้านใดปลูกต้นนะแบกไว้ประจำบ้านจะทำให้มีฐานะสูงขึ้น และมีความมั่นคง แข็งแรง เพราะแบก คือ การแบกไว้ไม่ให้ตกสามารถยกขึ้นไว้ให้สูงไม่ให้ตกต่ำ ดังนั้น จึงมีแรงมากบางคนก็เรียกต้องตะแบกว่ เสลา หมายถึง ความแข็งแรง แข็งแกร่งเหมือนกับหิน นอกจากนี้ ยังมีคนโบราณเรียกต้นตะแบกว่า อินทนิล ซึ่งมีความหมายว่า พระอินทร์ผู้เป็นใหญ่ในสวรรค์ ซึ่งมีอิทธิฤทธิ์มาก ช่วยคุ้มครองปวงชนทั้งโลก ดังนั้น ต้นตะแบกจึงเป็นไม้มงคลนาม
ที่มา : จดหมายข่าวราชบัณฑิตยสถาน ปีที่ ๑ ฉบับที่ ๑๒, ธันวาคม ๒๕๓๒
ป้ายคำ : ป่า 3 อย่าง ประโยชน์ 4 อย่าง
เรื่องที่เกี่ยวข้องกับหมวด ไม้ยืนต้น
-
ยางพาราเป็นพืชยืนต้นใช้เวลาในการปลูกนานถึง 6 ปี จึงจะสามารถกรีดน้ำยางได้ปกติ ผลผลิตยางพาราจะออกสู่ตลาดเกือบทั้งปี โดยจะออกสู่ตลาดมากในช่วงปลายปีต่อเนื่องจนถึงต้นปี ... -
เต่าร้างเป็นพืชตระกูลปาล์ม ที่มีหน่อและขึ้นเป็นกอ พบทั่วไปในป่าดิบทุกแห่ง ชอบขึ้นในบริเวณที่มีความชุ่มชื้นสูง ต้นเป็นปล้องสูงชะลูดขึ้นไป บางต้นเตี้ย บางต้นสูงถึง 6-12 เมตร ... -
ต้นกุงพบได้ในป่าเบญจพรรณแล้ง ป่าเต็งรัง หรือป่าแดง ที่พบขึ้นอยู่ทุกภาคของประเทศไทย ทำที่อยู่อาศัย (ปัจจุบันเป็นไม้อนุรักษ์)