ปลูกป่า 5 ระดับ

ปลูกป่า 5 ระดับ ระดับลักษณะการปลูกพืชในแปลงเกษตรผสมผสาน คือ มีการปลูกพืชหลากหลายชนิด ให้อยู่ในแปลงเดียวกัน หลุมเดียวกัน แต่มีความสูงต่างระดับกัน โดยอาศัยลักษณะความแตกต่างของพืช ที่มีความสูงต่ำมาปลูกร่วมกันในแปลงเดียวกัน เกิดการเกื้อกูลกันเหมือนป่าธรรมชาติ ทำให้เกิดประโยชน์หลายอย่างและสามารถใช้พื้นที่ทุกตารางเมตรให้เกิดประโยชน์ สูงสุด

การจัดการพืชและน้ำเป็น 5 ระดับ

การปลูกพืช 5 ชั้น เรียกว่า เบญจเกษตร

• ระดับที่ 1 ปลูกพืชที่มีหัวฝังดิน เช่น ขิง ข่า หัวหอม กระเทียม สายบัว เผือก มัน ฯลฯ โดยจะปลูกพวกพืชหัว เพื่อเป็นอาหาร ได้แก่มันสำประหลัง มันเทศ
• ระดับที่ 2 ปลูกไม้เลื้อย เช่น บวบ น้ำเต้า ถั่ว แตง มะระ ตำลึง ผักบุ้ง ฯลฯ
• ระดับที่ 3 ปลูกไม้พันธุ์เตี้ย เป็นการใช้ประโยชน์จากต้นไม้ที่มีทรงพุ่มเตี้ย เช่น พริก มะเขือ กะเพรา ตะไคร้ ข้าว ฟ้ารทะลายโจร ทานตะวัน ไม้ดอก พืชสมุนไพรต่างๆ ฯลฯ
• ระดับที่ 4 ปลูกไม้ระดับกลาง เป็นชั้นที่มีความสูงเป็นรองกลุ่มไม้ยืนต้น เช่น ขี้เหล็ก มะกรูด มะนาว มะพร้าว ส้มโอ ขนุน ทุเรียน มะม่วง ดอกแค กล้วย ชะอม พืชไร่ พืชสวน ทุกชนิด ฯลฯ
• ระดับที่ 5 ต้นไม้ทรงสูง อยู่ในอากาศ ในกลุ่มนี้จะปลูกไม้ใหญ่ ไม้ยืนต้นซึ่งเป็นไม้ติดแผ่นดิน ช่วยรักษาระบบนิเวศน์ อีกทั้งเป็นการออมเพื่ออนาคตสำหรับตนเอง และลูกหลาน เช่น ตะเคียน ยางนา มะค่า มะฮอกกานี ประดู่ ต้นสักฯลฯ

ที่สำคัญในการปลูกพืชในสวนของเรานั้นให้ยึดหลักการใช้ประโยชน์ของตนเองเป็นสำคัญ โดยแยกประโยชน์ได้ดังนี้

การปลูกพืช 5 ระดับ โดยการปลูกพืชตามความสูงระดับต่างกัน และอยู่ร่วมกันได้ ชั้นหนึ่งอยู่สูงสุด ได้แก่ หมาก สะตอ ชั้นสอง เป็นไม้ที่มีความสูงปานกลางจำพวกไม้ผล เช่น ทุเรียน มังคุด ลองกอง ชั้นสามเป็นไม้สูงจากระดับพื้นไม่เกิน 3 เมตร ได้แก่ ผักเหลียง พริกไทย ชั้นสี่ ได้แก่ ไม้ดอกไม้ประดับ เช่น หน้าวัว ขิงแดง ค้างคาวดำ ว่านเพชรหึง ชั้นห้า เป็นไม้หัว ได้แก่ ข่า ขิง ตะไคร้

การปลูกพืชในลักษณะเกื้อกูลกันเช่นนี้ จะทำให้เกิดระบบนิเวศน์ซึ่งมีลักษณะคล้ายป่า พืชสามารถพึ่งพาอาศัยกันได้ และยังเป็นการใช้พื้นที่ให้เกิดประโยชน์สูง แม้เกษตรกรจะมีพื้นที่น้อยก็สามารถปลูกพืชได้หลายหลายทำให้มีรายได้ตลอดปี

การจัดการน้ำ 5 ขั้น เรียกว่า เบญจธารา

• ชั้นที่ 1 อุปโภค / บริโภค
• ชั้นที่ 2 สุขภาพชำระล้างร่างกาย
• ชั้นที่ 3 พืชพันธุ์ทางการเกษตร
• ชั้นที่ 4 เลี้ยงสัตว์น้ำ / สัตว์เลี้ยง
• ชั้นที่ 5 คืนสู่ธรรมชาติ / สร้างความชุ่มชื้นให้กับผิวดิน

ลักษณะการัดการน้ำแบบเบญจธารา คือ การนำน้ำมาหมุนเวียนใช้ให้เกิดประโยชน์มากที่สุด เช่น น้ำที่เราอาบน้ำสามารถนำไปรดต้นไม้ได้ หรือปล่อยลงสู่แหล่งเลี้ยงสัตว์น้ำได้ เช่น บ่อปลา บ่อเลี้ยงเป็ดเพราะน้ำยังสะอาดอยู่ และน้ำในบ่อสัตว์น้ำก็สามารถปล่อยสู่ต้นไม้และธรรมชาติได้ เพื่อสร้างความชุ่มชื้นต่อไป