ผลไม้กลับชาติ

ผลไม้กลับชาติ ก็คือ ผลไม้แช่อิ่มนั่นเอง แต่ที่นี่เค้ามีความพิเศษกว่า เพราะแทนที่จะนำผลไม้พวกมะม่วง มะขาม มะกอกมาทำ แต่กลับนำผลไม้อื่นที่มีรสชาติขม รับประทานยากมาแช่อิ่มให้มีรสหวาน อย่างบอระเพ็ดที่ขมมาทำเป็นบอระเพ็ดกลับชาติมาเกิดใหม่มีรสชาติหวานเจี๊ยบ รวมทั้งผลไม้ อื่นๆ อีกทั้ง พริก ตำลึง ขิง มะระ ตะลิงปลิง มะระกอ และส้มโออ่อน

กลุ่มแม่บ้านเกษตรบางพรมสร้างสรรค์ ผลไม้กลับชาติ(วิสาหกิจชุมชน) โดยนำผลไม้รสชาติเปรี้ยวขม มาแปรรูปเป็นผลไม้แช่อิ่ม อาทิเช่น บอระเพ็ด มะระ มะนาว พริก ขิง กระชาย หรือแม้กระทั่งส้มโออ่อนซึ่งปกติต้องทิ้งสามารถนำมาทำเป็นของหวานได้อย่างน่าอัศจรรย์ แต่กว่าจะได้ผลไม้กลับชาติต้องใช้ความอดทนรอนานนับเดือนกว่าที่น้ำตาลจะแทรกซึมเข้าเนื้อผลไม้ กลับชาติจากผลไม้รสไม่รื่นลิ้นมาเป็นผลไม้แช่อิ่มหวานฉ่ำแถมคงสีสวยสดคงตามธรรมชาติ ป้าหวี ประธานกลุ่มเกษตรพัฒนา พืชผักผลไม้แช่อิ่มกลับชาติ เล่าว่าเดิมทีผลไม้กลับชาติเป็นสูตรลับของตระกูล เวลาทำจะแอบทำไม่ให้คนนอกครอบครัวรู้เห็น เน้นทำในโอกาสสำคัญไว้ถวายพระเลี้ยงแขกคนสำคัญ ลองผิดลองถูกจนประสบความสำเร็จ แต่เมื่อมาตั้งกลุ่มจึงนำสูตรนี้มาเผยแพร่ ผลไม้แต่ละตัวมีกรรมวิธีทำต่างกันเช่นบอระเพ็ดตัดมาสดๆ ล้างแล้วแช่เกลือ ล้างด้วนน้ำปูนใส โดยใช้น้ำตาลทราย 3 ก.ก.ต่อบอระเพ็ด 1 ก.ก. สินค้าเก็บไว้ทั้งปี โดยมีจุดจำหน่ายอยู่ที่ที่กลุ่มและมีลูกค้ามาซื้อยังแหล่งผลิต ทำให้กลุ่มมีรายได้ต่อเดือนนับหมื่นบาท เพราะส่วนใหญ่ไม่ต้องลงทุนด้านวัตถุดิบ ผลไม้หาได้จากสวน เช่นตะลิงปิง ส้มโอ มะระกอ บอระเพ็ด มีบางส่วนซื้อเช่น มะระ มะนาว เป็นต้น

ผักผลไม้นับเป็นอาหารที่ให้ประโยชน์นานัปการต่อร่างกายมนุษย์ เป็นเรื่องที่ดีหากรู้จักนำผักผลไม้มาแปรรูปเพิ่มมูลค่า หรือเพิ่มพูนระยะเวลาในการบริโภคให้ยาวนานขึ้น

หมู่บ้านบางพลับ อ.บางคนที จ.สมุทรสงคราม เป็นชุมชนบ้านสวนริมคลอง มีผักผลไม้ตามฤดูกาลที่ให้ผลผลิตต่อเนื่อง เป็นสวนผสมผสาน เพราะนอกจากผลไม้ยืนต้นขนาดใหญ่แล้ว ยังมีพืชผักหลากหลายชนิด ที่ขึ้นแซมสลับสับเปลี่ยนหมุนเวียนให้เลือกรับประทานกันได้ตลอดทั้งปีไม่มีขาด

ด้วยความอุดมสมบูรณ์ของผักผลไม้ที่มีอยู่มากมายนี้เอง ทำให้ในบางฤดูกาลมีปริมาณผลผลิตมากจนล้นตลาด ชาวบ้านจึงเกิดความคิดที่จะนำทรัพยากรธรรมชาติเหล่านี้ มาแปรรูปในลักษณะต่างๆ เพื่อให้เก็บไว้รับประทานได้นานขึ้น ไม่เน่าเสีย

ชาวบ้านรวมตัวกันในชื่อกลุ่มสตรีเกษตรพัฒนา นำโดย ป้าแดง ฉวีวรรณ หัตถกรรม ที่นี่เป็นศูนย์ถ่ายทอดภูมิปัญญาท้องถิ่น ในเรื่องการแปรรูปผักผลไม้ที่มีอยู่ในสวนของหมู่บ้าน สมาชิกภายในกลุ่มยังคงทำกิจกรรมกันอย่างต่อเนื่อง เปิดให้บุคคลภายนอกและเด็กๆ ในชุมชน เข้ามาเยี่ยมชม และมีส่วนร่วมได้ทุกเมื่อ

สิ่งที่น่าแปลกและแตกต่างกว่าที่ไหน จนกลายเป็นเอกลักษณ์ในการแปรรูปผลิตภัณฑ์ของคนบางพลับ คือการนำพืชผักในสวนที่มีรสชาติฝาดขมมาแช่อิ่ม รับประทานได้ง่ายขึ้น แต่ยังคงไว้ซึ่งสรรพ คุณทางยา และกลายมาเป็นของดีขึ้นชื่อประจำจ.สมุทรสงครามในที่สุด เรียกกันว่าการทำ “ผลไม้กลับชาติ”

ความหมายของคำว่าผลไม้กลับชาติ คือทางกลุ่มสตรีพัฒนาได้นำผลไม้และพืชผักสมุนไพรที่มีรสชาติที่ทั้งเปรี้ยว ขม และเผ็ด ในรั้วบ้านมาทำให้มีรสชาติหวาน ไม่ว่าจะเป็น พริก กระชาย บอระเพ็ด มะระขี้นก ตะลิงปลิง ลูกมะนาว ผลส้มโออ่อน มะละกอ ลูกตำลึง และอีกมากมาย นำมาแปรรูปในรูปแบบต่างๆ จนมีรสชาติหวานอร่อย ซึ่งถือว่าต้องใช้ความประณีตและความอดทนในการทำสูง และเป็นการเพิ่มมูลค่าให้กับผลไม้เหล่านั้นได้จริงๆ

บอระเพ็ด เป็นพืชสมุนไพรไทยชนิดหนึ่งที่มีลักษณะเป็นเถามีผิวตะปุ่มตะป่ำเกาะอาศัยตามต้นไม้ คนโบราณใช้เป็นเครื่องยารักษาโรคได้แบบครอบจักรวาลจนถึงเป็นยาอายุวัฒนะแต่ปัจจุบันมีการแปรรูปให้บอระเพ็ดที่ขมแสนขมกลายเป็นหวานแสนหวานได้ และเรียกกิจกรรมนี้ว่า การผลิตผลไม้ให้กลับชาติมาเกิดใหม่

แม้จะมีรสขม แต่ผักพื้นบ้านชนิดนี้กลับมีคุณค่าหลากหลาย นอกจากประโยชน์ที่น้องหวานเย็นบอกเล่าแล้ว ยอดอ่อนของมะระขี้นก ยังสามารถลดน้ำตาลในเลือดได้ เหมาะสำหรับผู้ป่วยโรคเบาหวาน ผลสุกของมะระขี้นก นำมาคั้นน้ำเพื่อทาบนใบหน้า แก้ปัญหาสิวได้เป็นอย่างดี ผลอ่อนหากรับประทานแล้วจะเป็นยาช่วยบำรุงถุงน้ำดี อีกทั้งยังช่วยขับพยาธิได้ น้ำมะระขี้นกมีวิตามินเอสูงมาก จึงมีสรรพคุณบำรุงสายตาได้ดี

ด้วยความหลากหลายของสวนสมรม ในพื้นที่ใกล้ๆ กันนี้ จึงมีพืชผักสมุนไพรอีกจำนวนมากๆ เก็บไปแช่อิ่ม ไม่ว่าจะเป็นลูกตำลึง ผลส้มโออ่อน ลูกมะนาว มะละกอ และพืชผักอีกหลากหลายที่ขึ้นอยู่ในสวน

แต่ทีเด็ดในบรรดาผักผลไม้กลับชาติขึ้นชื่อของกลุ่มสตรีเกษตรพัฒนา อีกชนิดหนึ่งที่ขาดไม่ได้ คือ บอระเพ็ด หากใครได้ยินชื่อแล้วเชื่อว่าต้องนึกถึงรสชาติอันแสนขมเป็นแน่

บอระเพ็ดเป็นไม้เถาวัลย์เลื้อย เถากลมมีขนาดใหญ่เป็นปุ่มปม ผิวขรุขระสีเทาอมดำ รสฝาดขม มักเลื้อยเกาะเกี่ยวอยู่กับต้นไม้ชนิดอื่นๆ แต่ในความขมก็คงไว้ซึ่งสรรพคุณทางยาเช่นกัน

บอระเพ็ด มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Tinos pora crispa ชาวบ้านและเด็กๆ บางพลับ ทราบกันดีว่าพืชชนิดนี้เป็นยาอายุวัฒนะที่ช่วยชะลอความชราได้ อีกทั้งยังบำรุงร่างกายและช่วยขับน้ำย่อย ทำให้เจริญอาหาร แก้ร้อนในกระหายน้ำ คุณสมบัติของบอระเพ็ดมีอยู่เต็มเปี่ยม แต่ครั้นจะให้รับประทานกันสดๆ หลายคนคงไม่อยากลิ้มรสขมๆ ของ บอระเพ็ดสักเท่าไหร่

การนำบอระเพ็ดและพืชผักในสวนมาแช่อิ่ม แปรรูปจากสมุนไพรรสขมให้กลายมาเป็นขนมแสนหวาน เป็นภูมิปัญญาดั้งเดิมของบรรพบุรุษที่ถ่ายทอดส่งต่อมายังรุ่นลูกรุ่นหลาน คิดค้นวิธีการแปรรูปผักผลไม้รสขมให้รับประทานได้ง่ายขึ้น แถมยังมีสรรพคุณทางยาไม่เปลี่ยนแปลง ดึงดูดความสนใจของผู้ที่รักสุขภาพได้ดีไม่น้อย

ทุกวันนี้ ที่กลุ่มสตรีเกษตรพัฒนา จึงมีผู้คนแวะเวียนเข้ามาศึกษาดูงานไม่ขาดสาย เพราะที่นี่เป็นศูนย์ถ่ายทอดเทคโนโลยีการเกษตรประจำตำบล ที่มีรูปแบบกิจกรรมในการพึ่งตนเองได้อย่างสมดุลตามวิถีธรรมชาติ ตลอดจนมีศูนย์ต้อนรับนักท่องเที่ยวเชิงเกษตรอีกด้วย