ศูนย์เกษตรอินทรีย์วิถีบ้านหนองกระโดนมน

หนองกระโดนมนหมู่บ้านต้นแบบเศรษฐกิจพอเพียงตามรอยเท้าพ่อหลวง

ย้อนอดีตไปเมื่อ 40 ปีที่ผ่านมา บ้านหนองกระโดนมน หมู่ 11 ต.หนองโพธิ์ อ.หนองหญ้าไซ จ.สุพรรณบุรี จัดได้ว่าเป็นหมู่บ้านที่ยังวิถีเกษตรแบบพึ่งพาเคมี ทั้งยาฆ่าแมลง ปุ๋ยเคมี และสารเคมีเพื่อการเร่งผลผลิต ให้พอเพียงต่อความต้องการของตลาด เน้นผลผลิตที่สวยงามปราศจากแมลงเพียงหวังแค่รายได้ ความร่ำรวยมากกว่าการพึ่งพาตนเอง ผลที่ตามก็คือชาวบ้านมีอาการเจ็บป่วย ล้มตายอย่างต่อเนื่องซึ่งโรคที่เกิดขึ้นเป็นการเจ็บป่วยที่ไม่มีเชื้อโรคแทรกซ้อน แต่เกิดจากการเสื่อมโทรมของสุขภาพ

จึงเป็นจุดเปลี่ยนชาวหนองกระโดนมน หันมาใส่ใจและทบทวน ปัญหาสุขภาพกับการใช้สารเคมี ปรับเปลี่ยนแนวคิดในการแก้ไขปัญหา จากการเรียนรู้สิ่งที่เกิดขึ้น จึงได้มีการประสานกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องขอวัสดุอุปกรณ์ในการตรวจเลือด เพื่อเพิ่มการตรวจได้อย่างทั่วถึงผลเลือดที่ออกมาได้กลายเป็นแรงผลักดัน และกระตุ้นให้เกษตรกรหันมาทำเกษตรชีวภาพมากขึ้น การเจ็บป่วยสามารถบอกได้ชัดเจนว่ามีสาเหตุมาจากการสะสมของสารเคมีในร่างกายที่กระจายอยู่ตามดิน น้ำ และอากาศ. !!!

ชาวบ้านเผชิญกับทุกข์ภาวะ ทั้งมิติของสุขภาพ สังคม สิ่งแวดล้อม และเศรษฐกิจ ทั้งหมดนี้ล้วนเป็นปัญหาที่มีความเชื่อมโยงกัน เพราะความเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจ และการเข้ามาของกระแสบริโภคนิยมที่ทำให้เกิดการแข่งขัน ประกอบกับความต้องการของผู้บริโภคเป็นปัจจัยสำคัญที่ต้องใช้สารเคมีในการเกษตร เพื่อเพิ่มผลผลิตให้ได้มากที่สุด นายแมน ภูผา ผู้ใหญ่บ้านหนองกระโดนมน จึงมีแนวความคิดนำปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ตามแนวพระราชดำริฯ ของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว มาปรับใช้กับวิถีชีวิตของคนในหมู่บ้าน

ภูมิปัญญา ทุนทางสังคม และทรัพยากรในท้องถิ่น กระบวนการมีส่วนร่วมของทุกคนในหมู่บ้านหนองกระโดนมนเป็น ศูนย์การเรียนรู้วิถีชีวิตเศรษฐกิจพอเพียงเพื่อสังคม เฉลิมพระเกียรติ 80 พรรษา ซึ่งเกิดจากการมีส่วนร่วมแบบบูรณาการ เรียกว่า บวรส.คือ บ้าน วัด โรงเรียน และส่วนราชการ โดยมีชุมชนเป็นศูนย์กลางในการพัฒนา มุ่งเน้นการพัฒนาให้กระจายไปทุกด้านอย่างครอบคลุม และใช้เป็นแผนแนวทางแก้ไขปัญหาของหมู่บ้าน จนเกิดการพัฒนาคน ส่งเสริมงาน และการจัดการ หรือมีโครงการจัดทำแผนพัฒนาต่างๆ ชาวบ้านจะให้ความร่วมมือเป็นอย่างดี พร้อมทั้งแจ้งไปยังหน่วยงานภาครัฐ ส่วนราชการให้เข้ามาร่วมกิจกรรมทุกขั้นตอน เพื่อให้มองเห็นการทำงานที่ขับเคลื่อนอย่างเป็นระบบ อีกทั้งยังมีครู พระ มาเป็นแกนนำ ซึ่งจะคอยเกื้อหนุนกัน โรงเรียน และวัด นับเป็นแหล่งสำคัญที่คอยแทรกซึมความรู้ จนที่มาของคำว่า เดินตามรอยเท้าพ่อหลวง ..!!

หนองกระโดนมน นำเอาปรัชญา เศรษฐกิจพอเพียงตามแนวพระราชดำริฯของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมีแนวทางในการปฏิบัติ 5 หมวดหมู่ คือ

1. ด้านเศรษฐกิจชุมชน เน้นการปลูกพืชผักกินเองในครัวเรือน เพื่อลดการพึ่งพาจากตลาดหรือนอกชุมชน หากเหลือพอก็ขาย หรือแลกเปลี่ยนกัน เป็นการส่งเสริมการลดรายจ่าย ลดต้นทุนการผลิตจากการซื้อปุ๋ยเคมี มาใช้ภูมิปัญญาชาวบ้าน และท้องถิ่นในการเพาะเลี้ยงจุลินทรีย์ ปุ๋ยชีวภาพ การเลี้ยงโคอินทรีย์
2. ด้านสังคม เน้นการมีส่วนร่วมของชุมชน ร่วมกันคิด ทำ แก้ไข ตรวจสอบ ตัดสินใจ และรับผลประโยชน์ภายในชุมชน นับตั้งแต่การร่วมกันสร้างศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก บ้านสามัคคีธรรม โรงอาหาร และประปาหมู่บ้าน ซึ่งเป็นจุดเริ่มต้นของการพลิกฟื้นการลงแขก ใช้แรงกายของคนในหมู่บ้าน และการลงขันออกเงินเพิ่มเติม สมทบกับงบประมาณที่ได้จากกองทุนซิฟ (กองทุนเพื่อสังคม) ทำให้เกิดมิติใหม่ของการพัฒนาในหมู่บ้าน เน้นการมีส่วนร่วม จากการประชุม ทำให้มีการร่วมมือ ร่วมใจกันด้วยดี มีปัญหาใดก็นำมาพูดในที่ประชุม ห้ามไปพูดลับหลัง
3. ด้านสิ่งแวดล้อม ดิน น้ำ และอากาศ เป็นเรื่องทุกครัวเรือนต้องหันมาให้ความสำคัญ ในการลด ละ เลิก ใช้สารเคมี ในพืชผักเดิมมีการใช้เคมีฉีดพ่น และเปลี่ยนมาใช้น้ำหมักชีวภาพสามารถไล่แมลงได้ มีการเลี้ยงหมูหลุม โคอินทรีย์ กบเรือนแพ อาหารที่ให้ก็จะเป็นน้ำหมักจุลินทรีย์ ผสมในอาหารให้สัตว์กินตามสัดส่วน เมื่อสัตว์ถ่ายออกมาก็จะไม่มีกลิ่น และไม่ทำให้สิ่งแวดล้อมในดิน และน้ำเสื่อมเสียไป
4. ด้านสุขภาพ เน้นการสร้างสุขภาพมากกว่าการนำซ่อม รักษาสุขภาพเชิงรุกหรือปฏิบัติ เช่น รับประทานอาหารปลอดภัย ปลูกเอง กินเอง การออกกำลังกาย
5. วัฒนธรรมชุมชน เลื่องลือปลาส้มจืดและการลงแขก สอดแทรกการมีส่วนร่วมพัฒนา ใช้ภูมิปัญญาแก้ปัญหาชุมชน จึงเป็นคำขวัญที่บอกเล่าถึงวิถีชีวิตของชาวบ้านหนองกระโดนมน

การพัฒนาโดยเน้นกระบวนการมีส่วนร่วมของชุมชน การใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่น ทุนทางสังคมในพื้นที่ และการสนับสนุนความร่วมมือจากหน่วยงานภาครัฐ เพื่อแก้ไขปัญหา โดยใช้กระบวนการเรียนรู้และความเข้าใจเพื่อก่อให้เกิดการพึ่งตนเองอย่างยั่งยืน จะต้องทำอย่างค่อยเป็นค่อยไป ไม่รีบร้อนที่จะให้เกิดผลในทางความเจริญอย่างรวดเร็ว ชุมชนจะต้องพึ่งตนเองในเรื่องที่จำเป็นได้แก่ปัจจัยสี่ก่อนเป็นอันดับแรก จากนั้นจึงค่อยก้าวไปสู่การพัฒนาในเรื่องอื่นๆ หนองกระโดนมน วันนี้เปรียบเสมือนไม้ขีดไฟก้านเล็กๆ อีกหนึ่งก้านในการจุดประกายแสงสว่างของการสร้างสุขอย่างยั่งยืนบนพื้นฐานเศรษฐกิจพอเพียงแก่สังคมไทย.

สถานที่ตั้ง บ้านหนองกระโดนมน หมู่ที่/หมู่บ้าน 11 ตำบล หนองโพธิ์ อำเภอ หนองหญ้าไซ จังหวัด สุพรรณบุรี