ศูนย์ศึกษาการพัฒนาห้วยฮ่องไคร้อันเนื่องมาจากพระราชดำริ จ.เชียงใหม่

ศูนย์ศึกษาการพัฒนาห้วยฮ่องไคร้ อันเนื่องมาจากพระราชดำริ ก่อกำเนิดจากการที่ได้รับพระราชดำริ เมื่อวัน11 ธันวาคม พ.ศ. 2525 ที่พระราชประสงค์ที่จะให้เป็นศูนย์กลางในการศึกษา ทดลอง ที่เหมาะสมกับพื้นที่ภาคเหนือ และเผยแพร่แก่ราษฎรให้สามารถนำไปปฏิบัติได้ด้วยตัวเองต่อไป โดยทำการศึกษาพัฒนาป่าไม้ 3 อย่าง ประโยชน์ 4 อย่าง คือ ใช้สอย ไม้ผล ไม้เชื้อเพลิง ซึ่งจะอำนวยประโยชน์ในการอนุรักษ์ดินและน้ำ ตลอดจนคงความชุ่มชื้นเอาไว้เป็นประโยชน์อย่างที่ 4 และ พื้นที่ต้นน้ำลำธารให้ได้ผลอย่างสมบูรณ์เป็นหลัก โดยต้นทางเป็นการศึกษาสภาพพื้นที่ป่าไม้ต้นน้ำลำธารและ ปลายทางเป็นการศึกษาด้านการประมงตามอ่างเก็บน้ำต่างๆ ผสมกับการศึกษาด้านการเกษตรกรรม ด้านปศุสัตว์และโคนม และด้านเกษตรอุตสาหกรรม เพื่อให้เป็นศูนย์ที่สมบูรณ์แบบ ก่อให้เกิดประโยชน์ต่อราษฎรที่จะเข้ามาศึกษากิจกรรมต่างๆในศูนย์ฯ แล้วนำไปใช้ปฏิบ้ติอย่างได้ผลต่อไป ดังมีพระราชดำริว่า “ให้ศูนย์ศึกษาการพัฒนาฯ ทำหน้าที่เสมือน “พิพิธภัณฑ์ธรรมชาติที่มีชีวิต” หรืออีกนัย หนึ่งเป็น “สรุปผลการพัฒนา” ที่ประชาชนจะเข้าไปเรียนรู้และนำไปปฏิบัติได้”

วัตถุประสงค์

1. เป็นศูนย์กลางแบบเบ็ดเสร็จที่มีการศึกษาทดลองและสาธิตในลักษณะสหวิทยาการเสมือนหนึ่งพิพิธภัณฑ์- ธรรมชาติที่มีชีวิต สำหรับราษฎรได้มีโอกาสเข้ามาศึกษาเรียนรู้แล้วนำไปปฏิบัติได้
2. เพื่อศึกษา ทดลอง วิจัย และพัฒนาตามแนวพระราชดำริ ด้านทรัพยากรน้ำ ป่าไม้ ดิน และระบบเกษตร รวมทั้งระบบนิเวศลุ่มน้ำห้วยฮ่องไคร้ และการจัดการลุ่มน้ำให้สามารถใช้ประโยชน์ได้อย่างเหมาะสม
3. เป็นศูนย์กลางข้อมูลการพัฒนา บูรณาการ และแลกเปลี่ยนข้อมูล บริการข้อมูลข่าวสารทั้งในด้านวิชาการ และเชิงปฏิบัติ เพื่อประยุกต์ใช้ได้อย่างเหมาะสม
4. ขยายผลการพัฒนาสู่ประชาชนในหมู่บ้านรอบบริเวณศูนย์ฯ และโครงการบริการการพัฒนาในระดับพื้นที่ ให้ดำรงชีวิตที่พออยู่พอกิน และสามารถพึ่งตนเองได้
5. พัฒนาและส่งเสริมการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม พื้นที่ลุ่มน้ำให้มีความอุดมสมบูรณ์และ สามารถใช้ประโยชน์ได้อย่างเหมาะสมตามแนวพระราชดำริ

มีหน้าที่รับผิดชอบ ในการนำผลการศึกษา ทดลอง วิจัย ของศูนย์ศึกษาการพัฒนาอันเนื่องมาจากพระราชดำริ เกี่ยวกับการฟื้นฟูพัฒนาพื้นที่ต้นน้ำลำธาร การส่งเสริมและพัฒนาการใช้น้ำ การเกษตร ปศุสัตว์ การพัฒนาที่ดินและการประมง ไปสู่เกษตรกรและประชาชนทั่วไป ในลักษณะการประชาสัมพันธ์ การฝึกอบรมและการสาธิต การให้บริการด้านวิชาการ การส่งเสริมสนับสนุนและเผยแพร่ แนะนำ ข้อควรปรับปรุง และแนวทางแก้ไขปัญหาต่างๆตามรูปแบบของศูนย์ศึกษาการพัฒนาอันเนื่องมาจากพระราชดำริที่ประสบผลสำเร็จแล้ว ด้วยวิธีปฏิบัติอย่างง่ายๆและประหยัด สามารถนำไปประยุกต์ใช้ในการประกอบอาชีพพึ่งพาตนเองได้ รวมทั้งส่งเสริมอาชีพภาคนอกเกษตร เพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตของราษฎรและชุมชน ให้มีอาชีพและรายได้ที่เหมาะสมและมั่นคง ตลอดจนมีพัฒนาศักยภาพทั้งทางด้านจิตใจ ความคิด มีจิตสำนึกที่ดีต่อส่วนรวมตลอดจนปฏิบัติงานอื่น ๆ ตามที่ผู้บังคับบัญชามอบหมาย แบ่งหน่วยงานภายในออกเป็น 5 กลุ่มงาน คือ

1. กลุ่มงานส่งเสริมและพัฒนาการฟื้นฟูพื้นที่ต้นน้ำลำธาร
   มีหน้าที่รับผิดชอบในการเผยแพร่ผลการพัฒนาฟื้นฟูพื้นที่ต้นน้ำธาร ด้วยฝายต้นน้ำลำธาร ตามแนวพระราชดำริ (Check Dam) ที่ประสบผลสำเร็จตามรูปแบบการพัฒนาของศูนย์ศึกษาการพัฒนาห้วยฮ่องไคร้ อันเนื่องมาจากพระราชดำริ ด้วยการจัดฝึกอบรม สาธิต สัมมนา เสวนาประสานความร่วมมือไปยังชุมชนและหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เพื่อส่งเสริมการมีส่วนร่วมทุกด้านและเพื่อการพัฒนาพื้นที่ต้นน้ำลำธารอย่างต่อเนื่องและกว้างขวาง รวมทั้ง ดำเนินการพัฒนาพื้นฟูพื้นที่ต้นน้ำลำธารในหมู่บ้านรอบบริเวณศูนย์ฯและโครงการบริการการพัฒนาในระดับพื้นที่ตลอดจนปฏิบัติงานอื่น ๆ ตามที่ผู้บังคับบัญชามอบหมาย
   
2. กลุ่มงานส่งเสริมและพัฒนาการใช้น้ำ
   มีหน้าที่รับผิดชอบในการวางแผนควบคุม และดำเนินการกิจกรรมต่อเนื่องกับเกษตรกรผู้ใช้น้ำ ถ่ายทอดหรือให้บริการข้อมูลชลประทานเพื่อให้เกษตรกรได้รู้จักการใช้น้ำอย่างถูกต้องตามหลักวิชาการ และเพื่อการบริหารจัดการน้ำได้อย่างมีประสิทธิภาพสูงสุด บริหารการพัฒนาระบบเกษตรกรรมที่เหมาะสมกับพื้นที่และสภาพแวดล้อม รวมทั้งจัดทำตัวชี้วัด ติดตามวิเคราะห์ข้อมูลคุณภาพน้ำในศูนย์ฯ หมู่บ้านรอบบริเวณศูนย์ฯ และโครงการการบริการในระดับพื้นที่ ตลอดจนปฏิบัติงานอื่น ๆ ตามที่ผู้บังคับบัญชามอบหมาย
3. กลุ่มงานฝึกอบรมและถ่ายทอดเทคโนโลยี
   มีหน้าที่รับผิดชอบในการจัดทำและวิเคราะห์ ความต้องการในการฝึกอบรมของหน่วยงานที่เกี่ยวข้องและของราษฎร จัดทำหลักสูตรการฝึกอบรม ดำเนินการฝึกอบรมให้ความรู้ในด้านต่างๆ ตามความเหมาะสมและสอดคล้องกับสภาพแวดล้อมต่าง ๆ ทั้งการอบรมภาคทฤษฎีและภาคปฏิบัติ จัดตั้งกลุ่มเครือข่ายงานขยายผลในรูปแบบผลสำเร็จของศูนย์ฯ สู่เกษตรกรในพื้นที่อื่นๆ ในเขตภาคเหนือ เพื่อเพิ่มโอกาสให้เกษตรกรได้เรียนรู้และได้สัมผัสองค์ความรู้ต่างๆ อย่างจริงจัง และนำความรู้ที่ได้ไปประกอบอาชีพเลี้ยงตนเองและครอบครัว ตลอดจนติดตามประเมินผลของการฝึกอบรมหลักสูตรต่าง ๆ เพื่อให้เกิดประสิทธิภาพและประสิทธิผลสูงสุดในการจัดการฝึกอบรม ตลอดจนปฏิบัติงานอื่น ๆ ตามที่ผู้บังคับบัญชามอบหมาย
4. กลุ่มงานส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิต
   มีหน้าที่รับผิดชอบในการส่งเสริมสนับสนุนเกษตรกรให้มีการพัฒนาตนเองทั้งทางด้านจิตใจ ความคิด มีคุณธรรม มีจิตสำนักที่ดีต่อส่วนรวม มีการเรียนรู้อย่างต่อเนื่อง มีโลกทัศน์กว้างและส่งเสริมให้มีสุขภาพอนามัยที่ดี โดยส่งเสริมให้การมีการจัดทำบัญชีฟาร์ม บัญชีครัวเรือน ส่งเสริมและพัฒนาความเข้มแข็งของกลุ่มอาชีพ กลุ่มวิสาหกิจชุมชน กลุ่มออมทรัพย์ กลุ่มสหกรณ์ ส่งเสริมการมีส่วนร่วมในการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ส่งเสริมให้มีการลดการใช้สารเคมี เพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตและพัฒนาการทางสังคมของชุมชนและราษฎรในหมู่บ้านรอบบริเวณศูนย์ฯและโครงการบริการการพัฒนาในระดับพื้นที่ ตลอดจนปฏิบัติงานอื่น ๆตามที่ผู้บังคับบัญชามอบหมาย
5. กลุ่มงานส่งเสริมและพัฒนาอาชีพด้านการเกษตร ประมง และปศุสัตว์
   มีหน้าที่รับผิดชอบในการนำผลการศึกษา ทดลอง และวิจัย ด้านการผลิตทางการเกษตร การพัฒนาสินค้าการเกษตร การเลี้ยงสัตว์น้ำ รวมทั้งการส่งเสริมการเลี้ยงสัตว์ การปลูกพืช สนับสนุนพันธุ์สัตว์ พันธุ์พืช ให้แก่เกษตรกร ตลอดจนปฏิบัติงานอื่น ๆ ตามที่ผู้บังคับบัญชามอบหมาย

ศูนย์ศึกษาการพัฒนาห้วยฮ่องไคร้ อันเนื่องมาจากพระราชดำริ ตั้งอยู่ในเขตรอยต่อของตำบลป่าเมี่ยง และตำบลแม่โป่ง อำเภอดอยสะเก็ด จังหวัดเชียงใหม่ ห่างจากตัวเมืองเชียงใหม่ไปทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือ บนถนนหลวง เส้นทางที่ 118 สายเชียงใหม่ – เชียงราย ระยะทางประมาณ 27 กิโลเมตร โดยอยู่ทางขวามือ ห่างจากถนนประมาณ 2 กิโลเมตร

ที่อยู่ที่ติดต่อศูนย์ฯ ทางไปรษณีย์
ตู้ ปณ. 11 อำเภอดอยสะเก็ด จังหวัดเชียงใหม่ 50220
โทรศัพท์ 0-5338-9228-9 ต่อ 102
โทรสาร 0-5338-9228-9 ต่อ 101
hongkhrai@hotmail.com
http://www.hongkhrai.com