หญ้าชันกาด

หญ้าชันกาด เป็นพืชจำพวกหญ้าขน แต่ตามต้นใบไม่มีขน ดอกกลมเล็กๆ สีขาว เป็นช่อกระจุก ออกตามยอด มีหัวเป็นข้อๆ คล้ายขิงแต่แข็งเหมือนหวาย เป็นหญ้าซึ่งชอบขึ้นในที่แห้งแล้ง รกร้าง ข้างถนน และตามสวน หญ้าชันกาดมีสรรพคุณ คือ นํ้าต้มเหง้าซึ่งรสขื่น สามารถใช้ดื่มเพื่อแก้ระบบปัสสาวะพิการ ขับปัสสาวะ ขับ นิ่ว ลดไข้ และแก้ประจำเดือนไม่ปกติ

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Panicum repenns Linn.
ชื่อวงศ์ : Poaceae (Gramineae )
ชื่ออื่น : หญ้าชันกาด แขมมัน;หญ้าขิง;หญ้าครุน;หญ้าชันอากาศ;หญ้าใบไผ่;หญ้าหวาย (อีสาน);หญ้าอ้อยน้อย, ดอกหญ้าชันกาด, ต้นหญ้าชันกาด, ใบหญ้าชันกาด, ผลหญ้าชันกาด, รากหญ้าชันกาด, แขมมัน, หญ้าขิง, หญ้าชันอากาศ, หญ้าอ้อน้อย

ลักษณะ
ไม้ล้มลุกอายุหลายปี มีเหง้าใต้ดิน ลำต้นตั้งตรงหรือเป็นข้องอที่โคน ไม่แตกแขนง ปล้องรูปทรงกระบอก กลวง ข้อเกลี้ยง ลิ้นใบเป็นเยื่อ ยาว 0.4 -1.0 มม. มีขน ใบเดี่ยว เรียงสลับ รูปแถบกว้าง 2-8 มม. ยาว 4-15 ซม. ขอบใบสากเล็กน้อย อาจมีขนที่โคนใบ ดอกช่อแยกแขนง ยาว 3-19 ซม. ช่อดอกย่อย กว้าง 1.0-1.3 มม.ยาว 2.6 -3.0 มม. รูปขอบขนานแกมวงรีถึงรูปใบหอกแกมวงรี บางครั้งอาจมีสีม่วง ปลายแหลมกาบช่อย่อยแผ่นล่าง รูปไข่ยาว 0.6-0.8 มม. ปลายตัดถึงกลมกว้าง กาบช่อย่อยแผ่นบนยาวเท่าๆกับช่อดอกย่อย ดอกย่อยล่างๆเป็นดอกตัวผู้ กาบล่างและกาบบนยาวเท่าๆกัน ดอกย่อยบนๆรูปวงรี กว้าง 0.8-1.1 มม. ยาว 1.7-2.2 มม. สีขาวผิวเกลี้ยงเป็นมัน ปลายแหลมอับเรณูสีส้ม ยาว 1.4-1.7 มม.

ประโยชน์

• ราก ทำให้ประจำเดือนมาปรกติ ละลายก้อนนิ่ว ขับปัสสาวะ
• หัว ตัดฝ้า รักษาโรคตา แก้โรคกาฬเลือด แก้ไข้กาฬ แก้ตับทรุด แก้ธาตุพิการ บำรุงธาตุ บำรุงกำลัง แก้หนองใน รักษาไตพิการ แก้อาการบวมน้ำ โรคไตและโรคหัวใจ รักษากระเพาะปัสสาวะพิการ แก้ทางเดินปัสสาวะพิการ ขับปัสสาวะพิการ แก้นิ่ว
• เหง้า รักษาประจำเดือนมาไม่ปรกติ ขับปัสสาวะ แก้พิษร้อน แก้ตาฟาง แก้ไข้พิษ แก้ไข้กาฬ
  ไม่ระบุส่วนที่ใช้ แก้งูกัด แก้ประจำเดือนมาไม่ปรกติ แก้ปัสสาวะพิการ แก้พิษไข้ แก้พิษกาฬ แก้ไตพิการหรือกระเพาะปัสสาวะพิการ รักษาโรคตา แก้ทางเดินปัสสาวะพิการ ขับปัสสาวะ แก้นิ่ว
• ประโยชน์ทางยา หัว ปรุงเป็นยาต้มน้ำดื่มแก้ทางเดินปัสสาวะพิการ ขับปัสสาวะ แก้ไตทำงานไม่สะดวก หรือกระเพาะปัสสาวะพิการ ขับธาตุไข่ขาว ซึ่งเป็นตะกอนขุ่นข้นอยู่ในกระเพาะปัสสาวะ เป็นยาระงับความร้อน แก้ไข้พิษ ไข้กาฬ หัว ยังใช้ฝนกับน้ำสะอาด หยอดตาแก้ตาฟาง ตามัว ตาแฉะ แก้พิษปวดเคืองในตาด้วย

ตำรายาพื้นบ้านอีสาน ใช้ ราก หญ้าชันกาด ผสมหัวข้าวเย็นเหนือ หัวข้าวเย็นใต้ ลำต้นกำแพงเจ็ดชั้น ลำต้นหัวร้อยรู แก่นสัก และรากทองพันชั่ง ต้มน้ำดื่ม แก้โรคเบาหวานได้ ตำรายาแผนไทย ราก หญ้าชันกาด ต้มน้ำดื่มแก้ไตพิการ ช่วยให้ไตทำงานสะดวกขึ้น แก้กระเพาะปัสสาวะพิการ แก้นิ่ว หนองในได้ดีมาก มีชื่อเรียกอีกคือ

กระจายพันธุ์ทั่วเขตร้อน พบตามพื้นที่เปิดโล่ง แดดส่องถึงไปจนถึงพื้นที่มีร่มเงาเล็กน้อย ที่ลุ่มริมลำน้ำ อาจพบบริวณหาดทรายริมทะเล หรือแนวตะเข็บป่าชายเลน