หญ้าละออง หมอน้อย

พืชล้มลุกจำพวกหญ้า ลำต้นและกิ่งก้านมีขนอ่อนปกคลุม สูง 10 – 60 เซนติเมตร ใบเดี่ยวเรียงสลับ ใบบริเวณโคนต้นมีขนาดใหญ่กว่าใบด้านบน ปลายใบแหลมหรือมน ขอบใบหยักหรือเว้า ไม่แน่นอน ดอกช่อแตกแขนงเชิงลดหลั่น ดอกออกเป็นกระจุกประมาณ 20 ดอก ดอกสีม่วงถึงชมพูจางๆ เมื่อแก่ดอกจะเปลี่ยนเป็นสีขาวฟู เมล็ดมีขนสีขาวหุ้มปลิวไปตามลมได้ดี

ชื่อวิทยาศาสตร์ Vernonia cinerea (Linn. ) Less
วงศ์ ASTERACEAE
ชื่อสามัญ Purple Fleabane , Little iron weed , Ash-coloured fleabane
ชื่อท้องถิ่น หญ้าละออง หมอน้อย เสือสามขา หญ้าดอกขาว ถั่วแฮะดิน ฝรั่งโคก ก้านธูป (ไทย) หญ้าสามวัน (เชียงใหม่) เซียวซัวเฮา เซียฮั่งเช่า(จีน)

ลักษณะทางพฤกษ์ศาสตร์

• หญ้าละอองเป็นพืชล้มลุก มีอายุปีเดียว (annual) ลำต้นตั้งตรง แตกกิ่งก้านสาขาไม่มากนัก มีขนสั้นๆ ปกคลุมเล็กน้อย สูง 20-80 ซม.
• ใบ เป็นใบเดี่ยวออกสลับกันข้างละใบ ใบล่างจะมีลักษณะป้อมส่วนใกล้ๆ ยอดจะยาวรี ยาว 2-6 ซม. กว้าง 1-3 ซม. ปลายใบแหลม ขอบใบมีหยักตื้นๆ ฐานใบเรียวแคบลงจนถึงก้านใบโคน ก้านใบมักมีใบเล็กๆ อีก 2 ใบ
• ดอก ออกเป็นกลุ่ม (head) ติดกันที่ยอด กลุ่มดอกยาวประมาณ 7 มม. เส้นผ่าศูนย์กลาง 7 มม. แต่ละกลุ่มมีดอกย่อยประมาณ 20 ดอก มีกลีบรองดอก (involucral bract) หลายกลีบ เป็นเส้นแหลมคม กลีบรองดอกชั้นนอกสุดค่อนข้างสั้น ดอกย่อยลักษณะเป็นหลอด กลีบดอกสีม่วงแดงอ่อน ยาวกว่ากลีบเลี้ยงประมาณ 2 เท่า ส่วนปลายแยกเป็น 5 กลีบ เมื่อดอกแก่จะเป็นสีขาว
• ผล เป็นเส้นบางยาวประมาณ 2 มม. ส่วนบนมีขนสีขาว (pappus) ยาวเป็นจำนวนมาก ช่วยในการกระจายพันธุ์

ขยายพันธุ์โดยอาศัยเมล็ด เป็นพืชมีระบบรากแก้ว ออกดอกตลอดทั้งปี พบทั่วไป

สรรพคุณ

• ลำต้น : ใช้ลำต้นแห้ง ประมาณ 10-15 กรัม นำมาต้มเอาน้ำกินเป็นยาแก้ไข้ ปวดท้อง ท้องเฟ้อ ท้องขึ้น แผลบวมอักเสบ ความดันโลหิตสูง หรือใช้ตำให้ละเอียดเอามาพอกแก้นมคัด ดูดหนองแก้บวม หรือคั้นเอาน้ำจากลำต้นกินแก้บิด ท้องเสีย และแก้ริดสีดวงทวาร เป็นต้น
• ใบ : ใช้ใบสด นำมาตำให้ละเอียด ใช้พอกแผลช่วยสมาน หรือคั้นแล้วกรองเอาน้ำ หยอดตาแก้ตาฟาง ตาแดง
• เมล็ด : ใช้เมล็ดแห้ง ประมาณ 2-4 กรัม นำมาป่นให้ละเอียด ใช้ชงกับน้ำร้อนกิน เป็นยาขับพยาธิเส้นด้าย ปัสสาวะขัด ท้องอืด แก้ไอ บำรุงธาตุ โรคผิวหนังเรื้อรัง โรคผิวหนังด่างขาว และเป็นยาแก้พิษ
• ราก : ใช้รากสด 30-60 กรัม (แห้ง 15-30 กรัม) นำมาต้มเอาน้ำกินเป็นยาขับพยาธิ ขับปัสสาวะ แก้ไอเรื้อรัง ช่วยเร่งคลอด และขับรกหลังคลอด (สมุนไพรดอทคอม, 2551)

ใช้ทั้งต้นต้มรับประทาน แก้ปวดท้อง ท้องขึ้น ท้องเฟ้อ ใบสด ตำให้ละเอียด ปิดสมานแผล ทำให้เย็น หรือผสมกับน้ำนมคน กรองเอาแต่น้ำ หยอดตา แก้ตาแดง ตาฝ้า ตาเปียก ตาแฉะ แพทย์จีน ใช้ทั้งต้นตำพอกนม แก้นมคัดนมหลง แก้บวม และดูดหนอง ส่วนภาคเหนือใช้ทั้งต้นและราก ตากแห้งบดเป็นผง รักษาแผลสด แผลเรื้อรัง ผิวหนังพุพอง ห้ามเลือด ตำรายาไทยใช้ทั้งต้น แก้ไข้ แก้ไอ ดีซ่าน ปัสสาวะรดที่นอน ใบสด แก้กลากเกลื้อน เรื้อนกวาง ได้ดีมาก ยาพื้นบ้านใช้ทั้ง 5 (รวมราก) 1 กำมือ ต้มกับน้ำ 4 ถ้วย ดื่มแก้ตกเลือด บำรุงเลือด ลดอาการปวด ลดความดัน

หญ้าดอกขาวกับการเลิกบุหรี่ ปัจจุบันมีสถาบันการศึกษาหลายแห่ง ทำการวิจัยสมุนไพรหญ้าดอกขาวเพื่อการอดบุหรี่ ซึ่งสมุนไพร หญ้าดอกขาว เป็นหญ้าที่พบทั่วไปของประเทศไทย มีสรรพคุณในการช่วยลดการสูบบุหรี่ได้ เนื่องจากสมุนไพรหญ้าดอกขาว มีสารไนเตรตซึ่งมีฤทธิ์ทำให้ประสาทรับรสบริเวณลิ้นรู้สึกชา ทำให้ผู้ที่บริโภคเข้าไปไม่รับรู้รสชาติใด ๆ จึงไม่รู้สึกอยากบุหรี่ เนื่องจากหญ้าดอกขาวเป็นกลุ่มที่มีโปแตสเซียมสูง การใช้ควรระวังในรายที่มีประวัติโรคหัวใจ สำหรับผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้น อาจมีอาการคอแห้ง ปากแห้ง เป็นต้น

สารสำคัญ
ในต้น ใบ และรากของหมอน้อยมีสารสำคัญคือ Sodium nitrate ทำให้ลิ้นชา ช่วยลดอาการอยากสูบบุหรี่ (ศูนย์เภสัชสนเทศคณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, 2551)

ที่มา
http://www.abhaiherb.com/knowledge/thaiherb/5739