มันเทศ อาหารลดน้ำหนักลดอ้วน

26 กุมภาพันธ์ 2557 ไม้ใต้ดิน 0

มันเทศเป็นพืชที่เป็นเถาเลื้อยราบไปบนพื้น ดิน มีรากสะสมอาหารขยายใหญ่เรียกว่าหัว หัวมัน เทศมีคุณประโยชน์มาก เพราะใช้เป็นอาหารของมนุษย์ได้เป็นอย่างดี เราใช้มันเทศปรุงอาหารได้ทั้ง คาวหวาน อาหารคาวได้แก่ แกงเลียง แกงคั่ว แกงกะหรี่ และแกงมัสมั่น เป็นต้น อาหารหวาน ได้แก่ มันเทศต้มน้ำตาล มันเทศแกงบวด มันเทศ ทอด มันเทศเชื่อม มันเทศกวน มันเทศฉาบ มันเทศรังนก และมันเทศเผา เป็นต้น หัวมันเทศ มีปริมาณคาร์โบไฮเดรตสูง จึงใช้รับประทานแทนข้าวได้ นอกจากเป็นอาหารของมนุษย์แล้ว มันเทศ ยังใช้เป็นอาหารสำหรับสัตว์ได้อีกด้วย เช่น เป็น อาหารหมู อาหารวัว และอาหารแพะ เป็นต้น มันเทศใช้เป็นอาหารสัตว์ได้ทั้งหัว เถา และใบ ทั้ง ยังเป็นวัตถุดิบของอุตสาหกรรมได้หลายอย่าง เช่น ใช้ทำแป้ง ทำอัลกอฮอล์ ทำเหล้า และทำน้ำส้ม

ชื่อสามัญ Sweet potato
ชื่อพฤกษศาสตร์ Ipomoea batatas (L.) Poir.
ชื่อวงศ์ CONVOLVULACEAE
แหล่งกำเนิดและการกระจายพันธุ์ อเมริกาใต้

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
มันเทศมีชื่อภาษาจีนว่า “ฮวงกั้ว” ชาวพื้นเมืองในอเมริกาใต้ เรียกมันเทศว่า บาตาตาส์ ชาวยุโรปได้เอาสำเนียงชาวพื้นเมืองไปใช้ และเพี้ยนไปเป็น โพเตโต (potato) เนื่องจากมันมี ๒ ชนิด ด้วยกัน คือ ชนิดหวาน และไม่หวาน ชนิดหวาน เรียกว่า สวีทโพเตโต (sweet potato) คือ มันเทศ นั่นเอง ส่วนชนิดไม่หวานเรียกว่า ไอริชโพเตโต (Irish potato) เราเรียกว่า มันฝรั่ง มันเทศมีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า อิโพเมีย บาตาตาร์ (Ipomoea batatas) และอยู่ในวงศ์คอนโวลวูลาเซีย (Convolvulaceae) พืชที่อยู่วงศ์นี้ จะพบมากในแถบเส้นศูนย์สูตร และภายใต้แถบศูนย์สูตร มีลำต้นเป็นเถา หรือเป็นพุ่ม ตั้งตรง และมีจำนวนน้อย ที่เป็นประเภทไม้ยืนต้น พืชพวกนี้อาจเจริญในที่แห้งแล้ง ในน้ำ และอาจเป็นพวกตัวเบียน (parasite) โดยทั่วไปแล้วเมื่อใบหรือลำต้นเป็นแผล พืชในวงศ์นี้จะให้น้ำยางสีขาว

mantess

สกุลที่สำคัญที่สุดของวงศ์คอนโวลวูลาเซียคือ อิโพเมีย ซึ่งมีอยู่ประมาณ ๔๐๐ ชนิด แต่มีมันเทศเป็นพืชปลูกเพียงชนิดเดียว ที่มีความสำคัญทางเศรษฐกิจ โดยทั่วไปแล้ว สกุลอิโพเมีย เป็นพืชที่มีเถาพันคดเคี้ยวไปมา หรือเลื้อยราบไปบนพื้นดิน และมีจำนวนน้อยที่เป็นพุ่มตั้งตรง

ราก มันเทศมีระบบรากแบบรากฝอย ซึ่งเกิดจากข้อของลำต้นที่ใช้ปลูก หรือเกิดจากลำต้น ที่ทอดไปตามพื้นดิน รากมันเทศจะเป็นที่สะสม อาหารและใช้รับประทานได้

ใบ เป็นแบบใบเดี่ยว เกิดสลับกันบนข้อของลำต้น มีขนาดและรูปร่างต่างกัน ความแตกต่างของใบนั้นมิใช่เกิดจากพันธุ์เท่านั้น แม้แต่ในต้นเดียวกันก็อาจมีรูปร่างแตกต่างกันได้ บางใบมีขอบใบเรียบ บางใบมีใบเป็นแฉก และบางใบมีรูปร่างคล้ายหัวใจ เป็นต้น ใบมีขนเล็กน้อย และมักจะมีสีม่วงอยู่ตามเส้นใบ ก้านใบอาจจะยาวหรือสั้น ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับพันธุ์นั้นๆ

ดอก มันเทศที่ปลูกในเขตอบอุ่นมักไม่ออกดอก ส่วนการปลูกในเขตร้อนจะออกดอก แต่มักไม่ติดเมล็ด ดอกเกิดตามมุมของใบ มีก้านช่อดอก (peduncle) แข็งแรง ซึ่งมักจะยาวกว่าก้านใบ ดอกมีกลีบเลี้ยง (sepal) ๕ กลีบ ซึ่งโดยปกติ จะแยกเป็นอิสระซึ่งกันและกัน หรืออาจเชื่อมติดกันที่โคน กลีบดอก (petal) มี ๕ กลีบ กลีบดอกเหล่านั้นจะเชื่อมติดกันเป็นรูปกรวย (corolla tube) มีลักษณะคล้ายดอกผักบุ้ง กลีบดอกมีสีชมพูปนม่วง มีเกสรตัวผู้ (stamen) ๕ อัน และแยกเป็นอิสระซึ่งกันและกัน ก้านชูอับเกสรตัวผู้เรียกว่า ก้านอับเกสร มีความยาวไม่เท่ากัน และเชื่อมติดอยู่กับฐาน ของกลีบดอก รังไข่ มี ๒ ส่วน บางดอกอาจจะมี ๔ ส่วน แต่ละส่วนจะมีไข่ ๑ หรือ ๒ ที่รับละอองเกสรตัวผู้ (stigma) มี ๒ แฉกอยู่ที่ก้าน (style) เชื่อมติดกับรังไข่

ผล มีเปลือกแข็งหุ้ม มีลักษณะเป็นแคปซูล (capsule) ภายในเปลือกแข็งมีเมล็ดเล็กสีดำค่อนข้างแบน ด้านหนึ่งของเมล็ดเรียบ ส่วนอีกด้านหนึ่งเป็นเหลี่ยม ทางด้านเรียบจะเห็นรอยที่เมล็ดติดกับผนังรังไข่เรียกว่า ไฮลัม (hilum) และมีรูเล็กๆ เรียกว่า ไมโครไพล์ (micropyle) เปลือกของเมล็ดค่อนข้างหนา และน้ำซึมผ่านได้ยาก

หัว มันเทศลงหัวในระดับความลึกไม่เกิน ๙ นิ้ว หัวมันเทศเกิดจากการขยายตัวของราก ซึ่งเนื้อเยื่อภายในรากที่เรียกว่า พาเรนไคมา (parenchyma) เป็นส่วนที่สะสมแป้ง รากที่ขยายตัวเป็นหัวขึ้นมา อาจเกิดจากรากของลำต้นที่ใช้ปลูก หรือจากรากที่เกิดจากข้อของลำต้นที่เลื้อยไปตามดินก็ได้ ดังนั้นมันเทศต้นหนึ่งๆ อาจมีหัวมากกว่า ๕๐ หัว ลักษณะหัวส่วนมากมีรูปร่างทรงกระบอก ด้านหัวท้ายเรียว ตรงกลางป่องออก สีผิวของหัวและสีของเนื้ออาจจะเป็นสีแดง เหลือง ขาว หรือสีนวล แตกต่างกันไปตามพันธุ์ ผิวอาจจะเรียบหรือขรุขระ และมักจะมีรากแขนงเกิดในร่องของหัว หัวมันเทศนอกจากจะให้อาหารจำพวกแป้งแล้ว ยังอุดมสมบูรณ์ไปด้วยวิตามิน เอ (โดยเฉพาะหัวที่มีสีเหลือง) วิตามินบีและซีอีกด้วย

manteshoa
ลักษณะของหัวมันเทศ ซึ่งได้จากการสะสมอาหารในราก

พันธุ์

พันธุ์มันเทศอาจแบ่งออกได้เป็น ๓ พวก ตามอายุ

  1. พันธุ์เบา อายุประมาณ ๙๐ วันหลังจากปลูกจนถึงเก็บหัว เช่น พันธุ์กัวเตมาลา พม. ๐๒ นส. ๒๕ และโนนนาด เป็นต้น
  2. พันธุ์กลาง อายุประมาณ ๑๒๐ วัน หลังจากปลูกถึงเก็บหัว เช่น พันธุ์ห้วยสีทน ๑ ไทจุง หัวโตแดง โอกุต และหัวโตขาว เป็นต้น
  3. พันธุ์หนัก อายุประมาณ ๑๕๐ วัน หลังจากปลูกถึงเก็บหัว เช่น พันธุ์ เซนเทเนียล (Centenial), L 89, L 4-116, L3-64 และโรสเซนเทเนียล (Rose Centenial) เป็นต้น

มันเทศนับว่าเป็นพืชที่เหมาะกับดินฟ้าอากาศของประเทศไทยอย่างยิ่ง เพราะสามารถเจริญเติบโตได้ดี และให้ผลผลิตของหัวค่อนข้างสูง มันเทศ ปลูกได้ปีละ ๒ ครั้ง คือ ในฤดูฝนตั้งแต่กลางเดือนพฤษภาคม ถึงกลางเดือนมิถุนายน และอีกครั้งหนึ่งหลังฤดูฝน คือ ในราวเดือนกันยายน ถึงพฤศจิกายน การปลูกมันเทศก็เริ่มจากการเตรียมดินไถและพรวน ๒-๓ ครั้ง เสร็จแล้วยกร่องห่างกันประมาณ ๑ เมตร ความสูงของร่องประมาณ ๕๐ เซนติเมตร แล้วตัดเถามันเทศยาวประมาณ ๕๐ เซนติเมตร ฝังลงไปบน สันร่อง ห่างกันประมาณ ๕๐ เซนติเมตร จากนั้นก็พรวนดิน และกำจัดวัชพืช ถ้าไม่ได้ปลูกในฤดูฝน ก็ต้องคอยรดน้ำ มันเทศจะทอดยอดงอกงาม เมื่อคอยต่อไป ๙๐-๑๕๐ วัน หัวมันเทศก็จะแก่และขุดได้

mantesh

คุณทางทางอาหารของมันเทศ
มันเทศ 100 กรัมจะให้พลังงาน 93 กิโลแคลอรี

  • โปรตีน 0.6 กรัม
  • คาร์โบไฮเดรต 22.5 กรัม
  • ไขมัน 0.1 กรัม
  • แคลเซียม 98 มิลลิกรัม
  • ฟอสฟอรัส 46 มิลลิกรัม
  • เหล็ก 0.76 มิลลิกรัม
  • วิตามินบี 0.02 มิลลิกรัม
  • วิตามินซี 34 มิลลิกรัม
  • เบต้า แคโรทีน 175 ไมโครกรัม

ฤดูปลูก
มันเทศจะเจริญเติบโตได้ดีในที่ซึ่งมีอากาศ ค่อนข้างร้อน และเป็นพืชที่มีความทนทานต่อความแห้งแล้งได้ดี มันเทศต้องการน้ำฝนเพียงชั่วเวลาระยะแตกยอดและใบ เมื่อทอดยอด และแตกใบโตเต็มที่แล้ว ถึงฝนไม่ตกมันเทศก็ไม่เฉา และจะลงหัว ซึ่งมีขนาดโตดีกว่าฝนตกมากเสียอีก

มันเทศสามารถปลูกได้ ๒ ครั้งต่อปี ใน ฤดูฝนการเตรียมดินจะต้องเริ่มหลังจากฝนตกครั้ง แรกในเดือนพฤษภาคม และปลูกโดยเร็วหลังจากเตรียมดินเสร็จเรียบร้อยแล้ว เวลาที่ปลูกกันส่วนมากในฤดูฝน คือ ตั้งแต่กลางเดือนพฤษภาคม ถึงกลางเดือนมิถุนายน การปลูกในฤดูฝนนี้จะเก็บหัวได้ราวเดือนสิงหาคม การปลูกอีกครั้งหนึ่ง คือ หลังฤดูฝนราวเดือนกันยายน ถึงพฤศจิกายน การปลูกในฤดูนี้ส่วนมากจะให้ผลผลิตสู้ในฤดูฝนไม่ได้ ในที่ซึ่งมีการชลประทานดีแล้ว จะปลูกมันเทศเมื่อไรก็ได้ เพราะว่ามันเทศเป็นพืชที่ไม่มีความไวต่อช่วงแสง

mantestoa

การเลือกและการเตรียมที่
มันเทศเจริญเติบโตได้ดีในดินที่มีอาหารพืชบริบูรณ์ ระบายน้ำได้ดี และเป็นดินเบา ดินที่เหมาะแก่การปลูกมันเทศ คือดินร่วนปนทราย หรือดินร่วนปนดินเหนียว

หลักการเลือกที่ปลูกมันเทศที่สำคัญ มีดังนี้

  1. ถ้าเป็นที่นาควรเลือกที่สูงๆ และระบายน้ำได้ดีในฤดูฝน เพราะการระบายน้ำเป็นสิ่งจำเป็นมาก แต่ถ้าปลูกในฤดูแล้งก็ไม่จำเป็นจะต้องเลือกที่สูงมากนัก เพราะไม่มีปัญหาเรื่องการระบายน้ำ
  2. ถ้าเป็นไปได้ ที่นั้นไม่ควรปลูกมันเทศมาก่อน เพราะว่าที่ซึ่งเคยปลูกมันเทศมาก่อนนั้น อาจมีเสี้ยนดิน ซึ่งเป็นแมลงชนิดหนึ่ง ดังนั้นถ้าปลูกมันเทศซ้ำอาจถูกเสี้ยนดินทำลายหัวเสียหายมาก และได้ผลไม่เต็มที่ ทางที่ดีควรปลูกพืชหมุนเวียน เพื่อกำจัดแมลงชนิดนี้ ให้หมดไปเสียก่อนที่จะปลูกมันเทศต่อไป
  3. ในที่ดอน และที่ราบทั่วๆ ไปนั้น ส่วนใหญ่จะปลูกได้เฉพาะฤดูฝนเท่านั้น ส่วนที่ซึ่งอยู่ในเขตการชลประทานสามารถจะปลูกมันเทศได้ตลอดปี แต่ทั้งนี้ต้องคำนึงถึงปัญหาเรื่องระบายน้ำให้ดี

ก่อนปลูกมันเทศ ต้องเตรียมดิน คือ ไถและพรวน ๒-๓ ครั้ง เพื่อกำจัดวัชพืช และทำให้ดินมีสภาพร่วนซุย แล้วจึงปรับระดับเนื้อที่ปลูกให้เรียบสม่ำเสมอกัน เพื่อประโยชน์ในการส่งน้ำ และระบายน้ำ ถ้าหากที่ไม่เรียบสม่ำเสมอจะทำให้การส่งน้ำลำบาก และระบายน้ำได้ไม่ดีเท่าที่ควร ที่ลุ่มก็จะมีน้ำท่วม ส่วนที่ดอนน้ำขึ้นไม่ถึงก็จะทำให้มันเทศเฉาตายได้ การเตรียมที่จึงมีความสำคัญมาก

ที่ซึ่งเป็นดินร่วนซุยระบายน้ำได้ดีนั้น เมื่อเตรียมดินเสร็จเรียบร้อยแล้ว ก็ใช้ไถเปิดร่อง โดยให้ร่องนั้นอยู่ห่างกัน ๗๕ ถึง ๑๐๐ เซนติเมตร ส่วนในดินหนัก และการระบายน้ำไม่ดีจะต้องยกร่องขึ้นมา โดยให้สันร่องห่างกัน ๗๕ ถึง ๑๐๐ เซนติเมตรเช่นกัน ร่องที่ยกขึ้นมานั้นควรจะเป็นรูปสามเหลี่ยม และฐานของร่องกว้างประมาณ ๗๕-๑๐๐ เซนติเมตร ถ้าหากเป็นดินที่ระบายน้ำได้ดี ก็ปลูกในร่องที่เปิดไว้ ส่วนในดินหนักก็ปลูกบนสันร่องนั้นๆ

การยกร่องเตรียมแปลงปลูกมันเทศมี ๓ วิธีด้วยกัน คือ

  1. ใช้แรงคน ใช้จอบขุดดินข้างๆ แปลงให้ขึ้นมาอยู่บนสันร่องโดยให้ร่องสูงประมาณ ๕๐-๖๐ เซนติเมตร และระยะร่องห่างกัน ๑ เมตร การที่ยกร่องสูงนั้น ก็เพื่อให้มันเทศลงหัวได้สะดวก ทั้งนี้เนื่องจากดินที่พูนขึ้นมานั้นร่วนซุยกว่าปกติ วิธีนี้ใช้ได้ผลดี แต่ล่าช้า และเปลืองค่าใช้จ่าย และแรงงานมาก
  2. ใช้แรงสัตว์ ใช้วัวหรือควายเทียมติดไถ แล้วไถเวียนซ้ายและขวาประมาณข้างละ ๓ รอบ ขี้ไถก็จะกลับเข้าหากันกลายเป็นร่องสูงประมาณ ๕๐-๖๐ เซนติเมตร และให้สันร่องนั้นอยู่ห่างกัน ๑๐๐ เซนติเมตร
  3. ใช้แทรกเตอร์ติดเครื่องยกร่อง ปรับเครื่องยกร่องให้ได้สันร่องอยู่ห่างกัน ๑๐๐ เซนติเมตร การขัดก็ควรเล็งให้ตรงจะได้ร่องสูงประมาณ ๕๐ เซนติเมตร ตามต้องการ วิธีนี้ทุ่นแรงมาก และสามารถยกร่องได้วันละหลายสิบไร่

วิธีปลูก
การเตรียมวัสดุปลูกนั้น แตกต่างกันไปแล้วแต่ว่าจะใช้ส่วนใดปลูก
การใช้ลำต้น หรือเถาปลูก ส่วนใหญ่ใช้ลำต้นที่แก่หลังจากเก็บหัวแล้วตัดเถาให้ยาวประมาณ ๔๐ เซนติเมตร การใช้เถานี้นิยมใช้ส่วนยอดมากกว่าส่วนอื่นๆ ทั้งนี้ก็เพราะส่วนยอดนั้นเจริญเติบโต และออกรากรวดเร็ว และนอกจากนั้นยอดส่วนมาก จะไม่เป็นที่อาศัยของแมลงปีกแข็งที่ทำให้หัวมันเทศเป็นแมง

การใช้หน่อจากหัวกระทำได้โดยคัดเลือกหัวมันเทศที่มีขนาดโต ปราศจากโรคและแมลง ล้างน้ำให้สะอาด แล้วแช่น้ำปูน เพื่อกันราไว้ประมาณ ๑ ชั่วโมง เอาหัวมันเทศนั้นลงเพาะแบบนอนในทราย พรมน้ำให้เปียกทิ้งไว้ ๖-๗ วัน จะมีหน่องอกขึ้นมาตามตาของหัว ใช้มีดคมๆ และสะอาดผ่าแบ่งหัวมันเทศออกเป็นซีกๆ แต่ละซีกให้มีหน่อติดอยู่ ๒-๓ หน่อ เพื่อกันเน่าให้เอาปูนแดงที่ใช้กินกับหมาก ทาที่รอยแผลนั้น หรือแช่ลงในน้ำยา บอร์โดซ์มิกซ์เจอร์ (bordeaux mixture) เพื่อป้องกันรา และกันเน่า แล้วเอาซีกมันเหล่านั้นลงปลูกในแปลงเพาะชำ จนออกรากและหน่อขึ้นงามดีแล้วจึงย้ายไปปลูกในไร่

mantesbai

การเตรียมเถาชำซึ่งมีใบติด ๑ ใบ ในกรณีที่ขาดแคลนเถาสามารถจะใช้วิธีนี้ได้ดี โดยคัดเลือกเถาที่อวบสมบูรณ์ และปราศจากโรคและแมลง ใช้มีดคมตัดเถาออกเป็นท่อนๆ ท่อนหนึ่งมีใบติดเพียง ๑ ใบ แล้วนำไปชำในแปลงเพาะจนออกราก และแตกหน่อดี แล้วจึงย้ายไปปลูกในไร่

การใช้เมล็ดปลูกเป็นการค้านั้น ไม่นิยม เพราะจะต้องใช้เวลานาน และเสียเวลาปลูกโดยใช่เหตุ การใช้เมล็ดปลูกนั้นจะกระทำก็ต่อเมื่อต้องการผลิตพันธุ์ใหม่ให้มีลักษณะ และคุณภาพดีกว่าพันธุ์เดิม

การปลูกด้วยเถาแบ่งออกได้ ๓ วิธี

  1. ปลูกทำมุมประมาณ ๔๕ องศากับพื้นดินฝังเถาลงไปในดิน และให้ส่วนปลายโผล่ออกมาเหนือพื้นดิน และทำมุมประมาณ ๔๕ องศา
  2. ปลูกแบบฝังให้หัวท้ายโผล่เหนือพื้นดิน ฝังเถาลงไปในดินให้ลึกประมาณ ๕ นิ้ว และให้หัวและท้ายของเถาโผล่ออกมาเหนือพื้นดิน
  3. ปลูกแบบม้วนขมวด วิธีนี้ปลูกโดยม้วนโคนของเถาเป็นแบบวงกลม แล้วฝังส่วนนั้นไว้ใต้ดิน ส่วนปลายเถาให้โผล่เหนือพื้นดินทั้งสามวิธีนี้ให้ฝังเถาลงในร่องให้ห่างกันประมาณ ๕๐ เซนติเมตร

ผลการปลูกทั้งสามวิธี ในประเทศฟิลิปปินส์ เป็นดังนี้

  1. การปลูกแบบหัวท้ายโผล่เหนือพื้นดินให้น้ำหนักหัวสูงสุด และการปลูกแบบทำมุม ๔๕ องศา และม้วนขมวดให้น้ำหนักหัวเป็นที่สอง และที่สาม ตามลำดับ
  2. ต้นทุนในการปลูกแบบทำมุม ๔๕ องศา จะสูงกว่าการปลูกแบบหัวท้ายโผล่เหนือพื้นดิน และม้วนขมวด
  3. การปลูกแบบม้วนขมวด จะให้น้ำหนักของเถาและใบสูงสุด วิธีปลูกแบบนี้เหมาะสำหรับผลิตเถา และใบใช้เลี้ยงสัตว์

การปลูกโดยใช้หน่อจากหัวและเถาชำ ซึ่งมีใบติด ๑ ใบ คือ วางวัสดุปลูกเหล่านั้นลงในหลุมที่ได้เตรียมไว้โดยให้หน่อโผล่ออกมาเหนือพื้นดิน และปลูกให้ห่างกันประมาณ ๕๐ เซนติเมตร

การกำจัดวัชพืช
การกำจัดวัชพืช จะต้องทำโดยเร็วที่สุดเท่าที่จะทำได้ หญ้าที่กำจัดโดยวิธีถอนจะต้องนำไปทิ้งเสียที่อื่น เพื่อมิให้เจริญเติบโตในแปลงปลูกได้อีก ถ้าหากเนื้อที่ปลูกมีขนาดเล็ก หลังจากกำจัดวัชพืช แล้วควรใช้จอบพรวนดินแล้วพูนโคนด้วย ทั้งนี้ก็เพื่อจะให้มันเทศลงหัวได้สะดวก ถ้าหากเนื้อที่มีขนาดใหญ่ ก็สามารถกระทำได้โดยใช้ไถผ่านระหว่างแถว หลังจากปลูกแล้ว ๑ เดือน จึงทำเช่นนี้ เพื่อมิให้รากได้รับความกระทบกระเทือน นอกจากนั้น ก็ไม่ควรพรวนดินขณะที่กำลังลงหัว เพราะจะทำให้รากได้รับความกระทบกระเทือน และลงหัวน้อย

การให้น้ำ
ถ้าเป็นฤดูแล้ง การให้น้ำเป็นสิ่งจำเป็นมาก เพระว่าถ้าหากขาดน้ำแล้วมันเทศจะเฉาและเหี่ยวตายไป การให้น้ำควรให้หลังปลูก ๑ ครั้ง และหลังจากนั้นให้ห่างกันประมาณ ๒๐ วันต่อครั้ง เมื่อมันเทศเจริญเติบโตดีแล้วควรให้น้ำ ๑ เดือนต่อครั้ง การจะให้น้ำเมื่อไรนั้นให้สังเกตดูความชุ่มชื้นของดินเป็นหลัก ถ้าหากดินยังหมาดอยู่ก็ยังไม่ต้องให้น้ำ ดังนั้น การให้น้ำจึงอาจยืดหยุ่นได้ คือ อาจจะช้า หรือเร็วกว่ากำหนดก็ได้ ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับความสภาพแวดล้อม เช่น แดด กระแสลม ความร้อน เป็นต้น

ถ้าเป็นฤดูฝน ไม่จำเป็นต้องให้น้ำ เพราะ ฝนตกอยู่เสมอ และมีความชุ่มชื่นเพียงพอ แต่ต้องระวังเรื่องการระบายน้ำ โดยขุดทางระบายน้ำให้ดี และอย่าให้น้ำท่วมและขังอยู่ได้ มิฉะนั้นมันเทศจะเน่าตายได้

การใส่ปุ๋ย
การใส่ปุ๋ยคอก เช่น มูลวัว มูลควาย และมูลหมู ที่สลายตัวแล้วลงไปในแปลงหลังจากเตรียมดินเรียบร้อยแล้ว พรวนหรือคราดกลบ จะทำให้ดินร่วนซุย และเพิ่มธาตุอาหารให้มันเทศ ทำให้ผลผลิตเพิ่มมากขึ้น การใส่ปุ๋ยวิทยาศาสตร์นั้นปัจจุบันนี้ยังไม่นิยมกระทำกัน การปลูกพืชตระกูลถั่ว หรือถั่วต่างๆ เช่น ถั่วเขียว ถั่วเหลือง หรือถั่วลิสงลงไปในไร่ หลังจากเก็บเกี่ยวแล้ว ไถเถาราก และใบถั่วเหล่านั้นลงในไร่ แล้วปลูกมันเทศ มันเทศจะลงหัวมาก และมีขนาดโต เพราะได้ปุ๋ยจาก เถา ราก และใบถั่วที่ผุเปื่อยอยู่ในดิน พืชตระกูลถั่วเหล่านี้จะเพิ่มปุ๋ย ไนโตรเจนให้แก่ดิน เพราะที่ปมของรากมีบัคเตรี ที่ช่วยจับไนโตรเจนจากอากาศมาไว้ในปมของราก ปุ๋ยคอก หรือปุ๋ยหมักใช้อัตราประมาณ ๑,๖๐๐ กิโลกรัมต่อไร่

การตลบเถา
มันเทศหลังจากเจริญเติบโตดีแล้ว จะเลื้อยออกไปนอกแปลง ดังนั้นเมื่อมันเทศมีอายุประมาณ ๒ เดือนครึ่ง ควรตลบเถาที่เลื้อยออกนอกแปลงขึ้นไว้บนหลังแปลง การกระทำเช่นนี้ ก็เพื่อป้องกันมิให้รากเกิดตามข้อของลำต้นในส่วนปลายเถา ซึ่งจะเป็นการแย่งอาหารจากลำต้น และทำให้ได้จำนวนหัว และขนาดของหัวลดลงด้วย

โรคและแมลง
๑. โรคหัวเน่า
เกิดจากเชื้อรา ดิโพลเดียทูเบอริโคลา (อีแอนด์อี) เทาบ์ (Diplodia tubericola (E. and E.) Teub) เชื้อราจะเข้าทางแผลที่หัว แผลนั้นจะเริ่มเปลี่ยนจากสีน้ำตาลอ่อนเป็นสีดำ ผิวของหัวจะย่น และเต็มไปด้วยเชื้อราสีดำ ทีแรกเนื้อหัวมันจะอ่อนนุ่ม และสูญเสียความชื้น แต่ภายหลังจากนั้นหัวมันจะแข็งกระด้าง

วิธีป้องกันและกำจัด

  1. อย่าให้หัวมันเป็นแผลเมื่อขุดหรือขนส่ง
  2. เก็บหัวมันไว้ในที่ซึ่งอากาศถ่ายเทได้สะดวก
  3. หัวที่ถูกเชื้อโรคนี้ทำลายจะต้องเผาทิ้งเสีย
  4. พื้นโรงเก็บจะต้องฉีดด้วยน้ำยาเมอร์คิวริกคลอไรด์ เพื่อฆ่าสปอร์ที่ตกหล่นอยู่

๒. โรคใบจุด
เกิดจากเชื้อราเซอร์คอสปอราบาตาตี ซิมม์ (Cercospora batatae Zimm.) อาการเริ่มแรกใบจะเป็นจุดสีน้ำตาล ขนาดของจุดนั้นมีเส้นผ่านศูนย์กลาง ๑/๒ -๑ เซนติเมตร ส่วนกลางของแผลจะมีสีน้ำตาลปนเหลือง จนถึงสีเทา แผลจะมีรูปร่างไม่แน่นอน แผลส่วนมากจะไม่ใหญ่ เพราะถูกเส้นใบกั้นไว้ ในกรณีร้ายแรง เชื้อโรคจะทำลายใบแก่เสียหาย และร่วงก่อนเวลาอันควร ทำให้ลำต้นอ่อนแอ และลงหัวน้อย
วิธีป้องกันและกำจัด

  1. รักษาความสะอาดแปลงปลูก และนำต้นที่เป็นโรคเผาไฟทิ้งเสีย
  2. ฉีดแปลงปลูกด้วยน้ำยาบอร์โดซ์

แมลงทำลายมันเทศที่สำคัญ ได้แก่
๑. ด้วงงวงมันเทศ
มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า ไซลาส ฟอร์มิแคเรียส แฟบร์ (Cylas formicarius Fabr.) แพร่ระบาดทั่วโลก และเป็นแมลงที่ร้ายกาจ โดยทำลายมันเทศทั้งในแปลงปลูก และโรงเก็บ ตัวหนอนจะเจาะหัวมันเทศเข้าไป ทำให้มันเป็นแมง เมื่อต้มหัวจะมีกลิ่นไม่ชวนรับประเทาน และเมื่อรับประทานจะมีรสขื่นและขม ตัวแก่จะวางไข่ที่ลำตันเหนือพื้นดิน หรือที่หัวที่โผล่ขึ้นมาเหนือพื้นดิน ตัวหนอนที่เกิดขึ้นจะกัดกินเนื้อของหัวมัน และเข้าดักแด้ในนั้น ชีพจักรของแมลงชนิดนี้จากการวางไข่ จนถึงตัวแก่กินเวลา ๓๕ วัน ตัวแก่เมื่อมีอายุ ๑ อาทิตย์ หลังจากออกดักแด้ก็จะวางไข่ต่อไปอีก
การป้องกันและกำจัด

  1. ใช้แมลงทำลาย แมลงชนิดนี้ถูกทำลาย โดยแตน ๒ ชนิดด้วยกัน คือ ไมโครบราคอน ไซลาโซโวรัส โรห์เวอร์ (Microbracon cylasovorus Rohwer) และบาสซุส ไซลาโซโวรัส โรห์เวอร์ (Bassus cylasovorus Rohwer)
  2. ใช้พันธุ์ต้านทานปลูก
  3. ใช้ยา เฮบตาคลอร์ (Heptachlor) คลอร์เดน (Chlordane) และดีดีที ฉีดตามเถา และพื้นดินเพื่อกำจัดตัวแก่
  4. ใช้ ดีดีที ฉีดหัวมันก่อนเก็บ เพื่อป้องกันตัวแก่ทำลายและวางไข่ หัวมันเทศที่ถูกด้วงงวงทำลายหัวมันเทศที่ถูกด้วงงวงทำลาย ทั้งตัวแก่และตัวอ่อนของแมลงเต่าทองสามชนิดด้วยกัน จะกัดกินใบมันเทศ ทำให้การปรุงอาหารของใบลดน้อยลง การวางไข่เป็นแบบฟองเดียวบนใบ และการเข้าดักแด้จะเกิดขึ้นบนใบเช่นเดียวกัน แมลงชนิดนี้ทำอันตรายต่อมันเทศไม่มากนัก

การป้องกันและกำจัด

  1. จับตัวหนอนในตอนเช้ามืด
  2. ใช้ยา แคลเซียม หรือ เล็ดอาร์เซเนท (lead arsenate) แบบผง ดีดีที ดีลดริน พาราไทออน (Parathion) และ เฮบตาคลอร์ (Heptachlor) อย่างใดอย่างหนึ่งพ่นและฉีดตามเถาและใบ

๒. เสี้ยนดิน
แมลงชนิดนี้ทำอันตรายหัวมัน เทศอย่างร้ายแรง โดยกัดเปลือกหัว และเนื้อหัวเป็น อาหาร ทำให้มันเทศด้อยคุณภาพลงไปอย่างมาก
การป้องกันและกำจัด
โดยใช้ยา อาลดริน (Aldrin) หรือดิลเดรกซ์ (Dieldrex) ๒-๓ ช้อนโต๊ะ ต่อน้ำ ๑๐ ลิตร ฉีดหลังปลูกแล้วประมาณ ๑ เดือน ครึ่ง จะช่วยป้องกัน และกำจัดแมลงชนิดนี้ได้เป็น อย่างดี

การเก็บหัวและรักษา
เมื่อมันเทศมีอายุประมาณ ๙๐-๑๕๐ วันก็อาจเก็บหัวได้ ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับพันธุ์และสภาพแวดล้อม โดยทั่วไปอายุเก็บหัวสำหรับพวกที่ปลูกในฤดูฝน จะยาวกว่าพวกที่ปลูกในฤดูแล้งประมาณ ๓๐-๔๐ วัน

manteston

ป้ายคำ :

เรื่องที่เกี่ยวข้องกับหมวด ไม้ใต้ดิน

แสดงความคิดเห็น