หญ้าพันงูขาว ราชาของยาขับปัสสาวะ โรคนิ่ว

14 มกราคม 2560 สมุนไพร 0

หญ้าพันงูทั้งหมดมี ๔ ชนิด คือ หญ้าพันงูแดง หรือควยงูน้อย จีนเรียกว่า อั้งเกยซั้วพี ใบมีสีแดงเข้ม อีกชนิดหนึ่งเรียกว่าหญ้าพันงูขวา ใบสีเขียวอมแดง เรียกพันงูขาวหรือควยงูใหญ่ทั้งสองชนิดปลายใบแหลม แต่อีกชนิดหนึ่งปลายใบกลมไม่แหลม ชนิดนี้ไม่มีสรรพคุณทางยา และอีกชนิดหนึ่งเรียกว่า หญ้าพันงูขาว, หญ้าพันงูเขียว, พันงูนา จีนเรียกว่า เบ๊บิวเช้า ชนิดนี้ใบกลมสีเขียวริมใบจักรูปใบมน ลำต้นอ่อน

หญ้าพันงูขาวเป็นสมุนไพรชนิดหนึ่งที่หมอพื้นบ้านทุกพื้นที่รวมทั้งชาวบ้านธรรมดาๆ ก็รู้ว่าหญ้าพันงูเป็นยาขับนิ่ว ขับปัสสาวะ ใช้เรื่องนี้เป็นหลัก การนำมาใช้นั้นนิยมใช้ส่วนรากของหญ้าพันงูต้มกิน หรือหมอยาบางคนจะถอนทั้งห้าต้มกินก็ได้ แต่ก็มีหมอยาบางท่านนำทั้งต้นมาเผาให้เป็นฝุ่นก่อน เอาผ้าห่อแล้วแช่กินน้ำ เพื่อแก้นิ่ว แก้อาการปัสสาวะไม่ออก ปัสสาวะหยดย้อย แก้ท้องมาน บวมน้ำ นิยมใช้เป็นสมุนไพรเดี่ยวหรือใช้ร่วมกับสมุนไพรชนิดอื่นเช่น หญ้าขัดมอญ ไมยราบ เป็นต้น

หญ้าพันงูขาว
ชื่ออื่น หญ้าพันงู หญ้าพันงูเขา หญ้าตีนงูขาว ควยงู หญ้าโคยงู
ชื่อสามัญ Prickly chaff-flower
ชื่อวิทยาศาสตร์ Achyranthes aspera Linn.
วงศ์ Amaranthaceae

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
ไม้ล้มลุกอายุหลายปี สูงประมาณ 30 – 100 ซม. หรือมากกว่า แตกกิ่งก้านเป็นคู่ๆ และสามารถทอดกิ่งนอนไปตามพื้นดินแล้วเกิดรากบริเวณข้อได้ ใบเดี่ยวรูปรีแกมขอบขนานหรือไข่กลับ ปลายใบเรียวแหลมถึงกลม โคนสอบแคบมน ผิวใบมีขนสั้นละเอียดสีขาวนุ่มเกาะติดจำนวนมาก ดอกออกเป็นช่อยาวที่ปลายกิ่ง ดอกย่อยเกาะติดห้อยหัวแนบกับก้านช่อ และมีจำนวนมาก ดอกย่อยมีกลีบเลี้ยงที่ส่วนปลายเป็นหนามแหลมแข็ง ผลมีผิวเรียบรูปทรงกระบอกปลายตัด เมล็ดรูปทรงกระบอกรีหัวและท้ายเรียว ผิวเรียบสีน้ำตาลเหลือง

สรรพคุณทางสมุนไพร

  • ทั้งต้น ช่วยย่อยอาหาร แก้ริดสีดวงทวาร แก้ปวดเอว แก้ปวดเมื่อยจากโรคไขข้ออักเสบ
  • ราก ทำให้เลือดไหลเวียนคล่อง ลดบวมน้ำ ขับปัสสาวะเป็นเลือด แก้ประจำเดือนไม่มาตามปกติ ปวดข้อ บิด มาลาเรีย
  • ต้น ขับประจำเดือน แก้ขัดเบา ขับปัสสาวะ
  • ใบ แก้โรคในลำคอ แก้คออักเสบเป็นเม็ดยอดในคอ แก้โรคในลำคอเป็นเม็ดเป็นตุ่ม
  • ดอก แก้เสมหะที่คั่งค้างในทรวงอก ละลายก้อนนิ่ว แก้สะอึก แก้แมลงสัตว์กัดต่อย

หญ้าพันงูขาวเป็นสมุนไพรชนิดหนึ่งที่หมอพื้นบ้านทุกพื้นที่รวมทั้งชาวบ้านธรรมดาๆ ก็รู้ว่าหญ้าพันงูเป็นยาขับนิ่ว ขับปัสสาวะ ใช้เรื่องนี้เป็นหลัก การนำมาใช้นั้นนิยมใช้ส่วนรากของหญ้าพันงูต้มกิน หรือหมอยาบางคนจะถอนทั้งห้าต้มกินก็ได้ แต่ก็มีหมอยาบางท่านนำทั้งต้นมาเผาให้เป็นฝุ่นก่อน เอาผ้าห่อแล้วแช่กินน้ำ เพื่อแก้นิ่ว แก้อาการปัสสาวะไม่ออก ปัสสาวะหยดย้อย แก้ท้องมาน บวมน้ำ นิยมใช้เป็นสมุนไพรเดี่ยวหรือใช้ร่วมกับสมุนไพรชนิดอื่นเช่น หญ้าขัดมอญ ไมยราบ เป็นต้น หญ้าพันงูเป็นยาต้มบำรุงกำลังของหมอยาไทยใหญ่ และยาต้มบำรุงร่างกายของหญิงวัยหมดประจำเดือนของหมอยาปราจีนบุรี และเชื่อว่ายาต้มดังกล่าวยังช่วยแก้ปวดเอว แก้ปวดเมื่อยจากโรคไขข้ออักเสบได้อีกด้วยโดยใช้ทั้งห้าต้มกิน หรืออาจต้มรวมกับสมุนไพรตัวอื่นเช่น กรดน้ำ เพื่อเสริมฤทธิ์กัน ใช้ใบของหญ้าพันงูขยี้ทารักษาแผลสด ห้ามเลือด รวมทั้งใช้ใบมาตำพอกแก้ฟกช้ำ แก้อักเสบเช่น ถูกไม้ตำ หรือทาแก้โรคผิวหนัง ถูกตะขาบกัด เป็นต้น
หมอพื้นบ้านบางคนนำใบหญ้าพันงูขาวตากแดดให้แห้งแล้วบดเป็นผงให้ละเอียดผสมกับน้ำผึ้งปั้นเป็นลูกกลอนสามารถแก้หอบหืดได้ บางตำราเอารากหญ้าพันงูขาวมาเผ่าให้เป็นด่างเป็นเถ้าสีดำ แล้วนำผงนั้นมาสีฟัน ทำให้ฟันคงทนและมีไม่น้อยที่นำหญ้าพันงูขาวไปต้มเป็นยาบำรุงกำลังโดยเฉพาะหญิงวัยหมดประจำเดือนเลือดลมจะไหลดี แก้ปวดหลังปวดเอว แก้ไขข้ออักเสบ
ส่วนหมอยาพื้นบ้านปราจีนบุรีนิยมใช้ใบของหญ้าพันงูขยี้ทารักษาแผลสด ห้ามเลือด รวมทั้งใช้ใบมาตำพอกแก้ฟกช้ำ แก้อักเสบเช่น ถูกไม้ตำ หรือทาแก้โรคผิวหนัง ถูกตะขาบกัด เป็นต้น
ข้อควรระวัง : ห้ามใช้ในสตรีมีครรภ์

หญ้าพันงูเป็นสมุนไพรที่มีการใช้ในประเทศอินเดียมานานนับพันปี ในการรักษาโรคนิ่ว โรคเกี่ยวกับระบบทางเดินปัสสาวะ โรคเกี่ยวกับระบบสืบพันธุ์ของสตรี ใช้เป็นยาคุมกำเนิด โรคเกี่ยวกับระบบทางเดินหายใจ หอบ หืด ช่วยย่อยอาหาร เป็นยาระบาย ท้องมาน แผล ฝี หนอง ข้ออักเสบ เป็นต้น

การศึกษาวิจัยสมัยใหม่พบฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาที่สอดคล้องกับการใช้ของคนโบราณ โดยพบว่า หญ้าพันงูมีฤทธิ์ต้านการอักเสบ ต้านอนุมูลอิสระ เพิ่มภูมิคุ้มกัน ทำให้แท้ง มีฤทธิ์เหมือนฮอร์โมนเอสโตรเจน ต้านความดันโลหิตสูง ต้านเชื้อรา ต้านแบคทีเรีย ต้านมาลาเรีย ต้านโรคเรื้อน ลดน้ำตาลในเลือด ลดคอเลสเตอรอล ยับยั้งการมีปริมาณ Oxaiate ในปัสสาวะสูงกว่าปกติ และมีรายการศึกษาในคน พบว่าหญ้าพันงูมีแนวโน้มที่จะเป็นประโยชน์ต่อผู้ป่วยโรคหอบหืด

ชาวล้านนาโบราณเชื่อว่า เมื่อเอาใบหรือรากหญ้าควยงูมาบดละเอียดแล้วผสมกับน้ำนมวัวสด ใช้ทาสะดือของหญิงที่มีบุตรยาก จะทำให้มีบุตรง่ายขึ้นชาวบ้านส่วนใหญ่จะรู้ดีว่าพืชชนิดไหนบ้างที่เมื่อเผาแล้วนำเถ้ามาละลายน้ำจะได้น้ำด่างที่ดี หญ้าพันงูเป็นพืชชนิดหนึ่งที่มีคุณสมบัตินั้น

รู้คุณสมบัติทางยาของหญ้าพันงูขาวแล้วรีบหามาปลูกนะครับ บางท้องที่ขึ้นดาษดื่นไม่มีใครสนใจเยียบย่ำไปมา คุณทิพย์ประสิทธิ์ สุวรรณจามรี บอกว่าที่มาเลเซียก็เช่นเดียวกัน น้อยคนนักจะรู้คุณค่าของสมุนไพรชนิดนี้ แท้จริงแล้วหญ้าพันงูขาว คือสุดยอดยารักษานิ่ว จนได้รับการขนานนามจากวงการแพทย์แผนไทยว่าเป็น ราชาของยาแก้นิ่ว ขับปัสสาวะ

ข้อมูลสุขภาพ ภญ.ดร.สุภาภรณ์ ปิติพร โรงพยาบาลเจ้าพระยาอภัยภูเบศร
นอกจากนี้ต้นหญ้าพันงูใช้ทำเป็นปุ๋ยได้ดีเนื่องจากมีธาตุโปแตสเซี่ยมค่อนข้างสูง

ป้ายคำ :

เรื่องที่เกี่ยวข้องกับหมวด สมุนไพร

แสดงความคิดเห็น