คราด คราดครูดให้ดินร่วนซุย

คราด เป็นอุปกรณ์ที่ใช้ทำนา หรือ ทำสวน มีลักษณะเป็นด้ามยาวและมีปลายส่วนหน้าประกอบด้วยตะขอหลายซี่เรียงกัน การใช้งานคล้ายกับไม้กวาด แต่ใช้สำหรับงานภายนอก โดยใช้ตัก ตะกุย หรือ โกยวัตถุที่ใหญ่กว่าให้แยกออกจากพื้นดิน เช่น ใบไม้ หญ้า กองฟาง หรือ ก้อนหิน

คราดสมัยใหม่โดยทั่วไปมักทำด้วยวัสดุ เหล็ก ไม้ หรือ พลาสติก ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับลักษณะการใช้งาน

คราด เป็นเครื่องมือใช้สำหรับการทำนาชนิดหนึ่ง โดยใช้ครูดกับดินที่ไถให้ก้อนดินแตกละเอียด ก่อนที่จะปลูกข้าวหรือหว่านเมล็ดข้าวเปลือก

ตัวคราดจะทำด้วยไม้เนื้อแข็ง เช่น ไม้ประดู่ ไม้แดง ไม้เต็ง ไม้มะค่า ไม้พะยอม เป็นต้น คราดมีส่วนประกอบ แม่คราด ลูกคราด มือคราด และ คันคราด ส่วน ที่เป็นแม่คราดทำจากแผ่นไม้ค่อนข้างหนาประมาณ ๒ – ๔ นิ้ว หน้ากว้างประมาณ ๑๕ – ๒๕ เซนติเมตร ยาวประมาณ ๒ – ๔ เมตร ใช้กบไสให้ผิวไม้ที่เป็นแม่คราดเรียบ เจาะรูด้วยสว่านให้รูกว้างพอที่ลูกคราดจะสอดใส่ไปได้ การเจาะรูในตัวแม่คราดให้ทะลุไม้ด้านบน การเจาะรูใส่ลูกคราดจะเว้นระยะห่างพอสมควร คราดอันหนึ่งเจาะรูใส่ไว้ประมาณ ๑๐ – ๑๕ ลูก ถ้าคราดใช้วัวเทียมควายตัวเดียว คราดจะมีขนาดเล็ก ลูกคราดจะมีน้อย แต่ถ้าเทียมวัวเทียมควาย ๒ ตัว คราดยาว ลูกคราดมีมากขึ้น

ส่วนที่เป็นลูกคราด เหลา ให้เป็นซี่ ๆ มีความยาวประมาณ ๓๐ เซนติเมตร โคนลูกคราด ปลายที่ครูดกับดินเรียวแหลม ตอกโคนลูกคราดสอดกับรูที่เจาะไว้ในตัวแม่คราด รูที่เจาะจะใช้สิ่วตกแต่งรูให้เป็นสี่เหลี่ยม โคนลูกคราดถากเป็นสี่เหลี่ยมด้วย หากใส่ลูกคราดไปในรูที่เตรียมไว้ไม่แน่นพอ ต้องใช้ลิ่มตอกแซมให้แน่น บางแห่งลูกคราดอาจใช้เหล็กท่อนยาวแทนไม้

มือคราด หรือ ที่จับคราดจะทำเป็นคันยาวเกือบเท่าตัวแม่คราด เจาะรูแม่คราดไว้ ๒ รู ใช้ไม้ ๒ ท่อน ตั้งเป็นเสาเข้าเดือยกับไม้ที่เตรียมไว้เป็นที่เป็นจับมือ มือจับคราดมักเหลาให้กลมเพราะจะได้ไม่เจ็บมือ

คันคราด จะใช้ไม้ไผ่ เช่น ไม้รวก หรือไม้เลี้ยงที่แก่จัด ๒ ลำ ยาวประมาณ ๓ – ๕ เมตร ใช้ไม้ส่วนโคนใส่ในรูที่เจาะไว้ตัวแม่คราด ๒ รู ตอกลิ่มให้แน่น ส่วนปลายคันคราดใช้ลิ่มเจาะรูไม้ไผ่ยึดติดกันเป็นรูปชายธง

เวลาใช้คราดผูกเส้นหนัง เช่น หนังวัว หนังควาย ที่ทำเป็นเกลียวเชือก เรียกว่าหัวคราด หรือเส้นเชือกใหญ่ผูกติดที่ปลายคันคราด เพื่อมัดบริเวณกึ่งกลางแอก

วิธีใช้ ให้ลูกคราดครูดกับดินที่ไถให้ร่วนซุย หากจะให้คราดครูดดินให้ลึกต้องใช้แรงกดลงไปที่มือจับคราด หรืออาจใช้เท้าเหยียบตัวแม่คราดก็ได้ นอกจากคราดจะทำให้ดินละเอียดแล้ว คราดยังสามารถปรับพื้นดินให้สม่ำเสมอกันได้ เช่น ถ้าคราดไปถึงพื้นดินที่เป็นแอ่ง เป็นหลุมก็จะกดคราดเอาดินไปทิ้งไว้บริเวณนั้น ทุกวันนี้ไม่ค่อยมีการใช้คราดไม้กันแล้วเพราะได้มีการใช้เหล็กประดิษฐ์เป็น คราดเหล็กแทน และยิ่งมีรถไถนาชนิดเดินตามซึ่งใช้กันโดยทั่วไป จะมีผาลหรือจานซอยดินให้ละเอียดอยู่แล้วการใช้คราดจึงไม่ค่อยมีความจำเป็น ต่อไป

คราดอื่นๆ