น้ำตาลโตนด การทำน้ำตาลโตนดนั้น จิงแล้วมีในสมัยโบราณแต่ทำเพื่อบริโภคในครัวเรือน และแบ่งปันให้เพื่อนบ้านหรือแจกจ่ายให้กับญาติพี่น้อง ไม่ใช่ทำเพื่อจำหน่ายอย่างในยุคปัจจุบัน และในปัจจุบันนั้นมีการรวมกลุ่มกันจัดตั้งเป็นกลุ่มผู้ผลิตน้ำตาลโตนด ผลิตเพื่อส่งออก ทั้งภายในประเทศ และนอกประเทศ มีทั้งน้ำตาลปึก และน้ำตาลปีบ
ตาลโตนดเป็นพืชตระกูลปาล์มที่มีแหล่งกําเนิดดั้งเดิมอยู่ในทวีปแอฟริกา ต่อมาได้กระจายพันธุ์มายังอินเดียตอนใต้และภูมิภาคเอเชีย ได้แก่ศรีลังกากัมพูชามาเลเซียพม่าอินโดนีเซียและสันนิษฐานว่า ตาลโตนดเข้ามาแพร่พันธุ์ในประเทศไทย เนื่องจากมีการติดค่อค้าขายกับต่างประเทศโดยเฉพาะประเทศอินเดีย จึงเห็นได้ว่าหัวเมืองที่เคยเป็นเมืองท่าสําคัญ ในอดีตมักมีต้นตาลเป็นจํานวนมาก อาทิ เพชรบุรี สุพรรณบุรี สงขลา นครศรีธรรมราช สุราษฎร์ธานี เป็นต้น
น้ำตาลโตนดนั้นจำเป็นต้องขึ้นอยู่กับต้นตาลด้วย ว่าอายุได้ที่ยังเพราะตาลส่วนใหญ่ที่ใช้ในการทำน้ำตาลโตนด ต้องมีอายุ 10 ปีขึ้นไป ซึ่งจะอยู่ในระยะแทงช่อดอกใหม่ๆ ซึ่งมีวิธีในการทำตล้าย ๆกัน ทั้งตัวผู้และตัวเมีย แต่จะแตกต่างกันตรงที่วิธีการใช้ไม้ที่ใช้นวดจั่น หรือว่า งวง ซึ่งภาษาชาวบ้าน เรียกว่าไม้คาบ
อุปกรณ์ในการทำน้ำตาล
- มีดตาล
- เชือกหรือเข็มขัดหนังสำหรับเหน็บมีด
- กระบอกใส่น้ำตาล
- พะอง
- ไม้คาบตัวผู้ ไม้คาบตัวเมีย
ขั้นตอนในการนำน้ำตาลโตนดมาทำน้ำตาล มีดังนี้
- การพาดตาลคือการนําไม้พะองไปมัดติดกับต้นตาล
- การนวดตาล
- ต้นตาลตัวผู้ ได้น้ําตาลจากงวงตาลใช้ไม้คาบนวดที่งวงตาลโดยนวดจากโคนไปหาปลายหรือ จากปลายไปหาโคนตัดงวงตาลทิ้งให้เพลือเพียงต้นละ ๒ งวง
- ต้นตาลตัวเมีย ได้น้ําตาลจากผลตาลอ่อนใช้ไม้คาบนวดไปตามช่องของผลตาลอ่อน โดยนวดจากโคนไปหาปลาย หรือจากปลายไปหาโคนเช่นเดียวกับตาลตัวผู้วันแรกให้นวดเพียงเบาๆ และนวดให้แรงขึ้น ตามลําดับจนกว่าจะได้ที่
- การปาดตาล จะต้องนวดให้ได้ที่แล้วประมาณ ๓๗ วัน ให้นํากระบอกใส่น้ําแช่งวงตาลที่นวดแล้วให้มิดงวงเป็นเวลา ๒ วัน ๑ คืน คนทําตาลจะต้องขึ้นไปปาดตาลทุกวันวันละ ๑ แว่น ความหนาของแว่นเท่ากับ ๑ คมมีด เมื่อเห็นว่าน้ําตาลเริ่มไหลดีจึงนํากระบอกมารองน้ําตาล การรองตาล กระบอกรองน้ําตาลต้องผ่านการรมควันให้เรียบร้อย ใส่ไม้พะยอมไว้ก้นกระบอกเพื่อไม่ให้น้ําตาลมีรสเปรี้ยวนําไปผูกติดกับงวงตาลในช่วงเวลาบ่ายหรือเย็นทิ้งไว้จนถึงรุ่งเช้า(เช้ามืด) คนทําตาลจึงไปเก็บกระบอกน้ําตาลลงมา
ขั้นตอนในการทำน้ำตาลโตนด มีดังนี้
- นำน้ำตาลที่ได้จากการปาดตาลมากรองให้สะอาดโดยผ่านผ้าขาวบาง
- นำน้ำตาลได้ได้รับการกรองจากผ้าขาวบางแล้วไปต้มด้วยไฟแรงๆ
- เมื่อเคี่ยวน้ำตาลจนเดือดแล้วเราก็จะได้น้ำตาลสด ซึ่งสามารถนำมารับประทานได้ โดยใส่น้ำแข็ง หรือว่าไม่ใส่ก็ได้ และมีจำหน่ายอยู่ทั่วไป
- ถ้าเราไม่นำมารับประทานหรือนำน้ำตาลสดไปจำหน่าย ก็สามารถเคี่ยวน้ำตาลต่อไปได้เลย จนกว่าน้ำตาลจะเหนียวจับตัวกันเป็นก้อน
- เมื่อน้ำตาลที่ได้จากการเคี่ยวได้ที่แล้ว ทีนี้เป็นขั้นตอนในการนำน้ำตาลที่ได้จากการเคี่ยวได้ที่แล้ว นำไปเทลงบนแบบพิมพ์ในการทำน้ำตาล
- เมื่อเทน้ำตาลลงบนแบบพิมพ์แล้วก็รอจนกว่าน้ำตาลที่เทจะจับตัวกัน เมื่อน้ำตาลจับตัวกันแล้ว ก็สามารถนำน้าตาลโตนดออกจากแม่พิมพ์ได้เลย แล้วนำมาบรรจุเพื่อส่งขาย หรือนำมาปรุงอาหารหรือรับประทาน
- น้ำตาลโตนดแท้ในปัจจุบันนั้น สามารถหาได้ยาก เนื่องจากผู้ที่ทำน้ำตาลโตนดส่วนใหญ่จะผสมกับน้ำตาลทราย ซึ่งจะทำให้สีและรสชาติของน้ำตาลเปลี่ยนไป
วิธีสังเกตน้ำตาลโตนดแท้ หรือเทียม
- หากเป็นน้ำตาลโตนดแท้สีจะออกแดง แต่ถ้าหากน้ำตาลโตนดเทียมสีจะออกขาว
- หากเป็นน้ำตาลโตนดแท้จะมีรสหวานนุ่ม แต่ถ้าหากน้ำตาลโตนดเทียมจะมีรสหวานแบบเลี่ยน ๆ
- หากเป็นน้ำตาลโตนดแท้จะมีเนื่อน้ำตาลที่ละเอียด แต่ถ้าหากน้ำตาลโตนดเทียมเนื่อจะหยาบๆ
- หากเป็นน้ำตาลโตนดแท้เมื่อถูกอากาศจะเหลว แต่ถ้าหากน้ำตาลจะแข็งและอยู่ได้นาน