การทำน้ำยาเร่งรากแบบพอเพียง

การขยายพันธุ์พืชผัก และผลไม้ วิธีหนึ่งที่นิยมใช้กันนั่นคือ การตอนกิ่ง และการปักชำกิ่ง ทั้งสองวิธีนี้ผลจะเหมือนกันคือ ต้องการให้กิ่งพันธุ์มีรากใหม่เพื่อที่จะสามารถหาอาหารทำให้มีการเจริญเติบโตต่อไปเป็นต้นใหม่ได้อีก ดังนั้นแล้ว รากพืช ถือว่าสำคัญในวิธีทั้งสอง

การขยายพันธุ์ด้วยวิธีดังกล่าวมีข้อจำกัดหลายอย่าง นั่นคือวัสดุหุ้ม หรือกระถางดินปลูก เพื่อจะทำให้พืชสามารถมีรากใหม่ได้เร็วทันการใช้งาน จึงมีสารเร่งรากวางจำหน่ายในท้องตลาดมากมาย แต่ทุกตัวมักจะมีราคาแพงและใช้ได้ค่อนข้างจำกัดจำนวน และไม่ได้เป็นสารจากธรรมชาติ บางชนิดหากผสมมาก กลายเป็นโทษมากกว่าประโยชน์ บางชนิดผสมน้อยไป ก็อาจไม่ได้ผลเท่าที่ควร วันนี้จะนำเสนอ สารเร่งรากพืช ที่ใช้วัสดุและมาจากธรรมชาติล้วนๆ หรือเป็นสิ่งที่สามารถหามาได้ตามท้องตลาดทั่วไป ราคาก็ไม่แพงมาฝาก ถือเป็นการทำเกษตรพอเพียงที่ได้ผลอีกทาง และยังเหมาะที่จะใช้กับระบบการทำเกษตรอินทรีย์ได้อีกด้วย

การใช้สารเร่งราก จุดประสงค์ในการใช้คือเพื่อเพิ่มเปอร์เซ็นต์การออกราก เร่งให้ออกรากได้เร็วเพิ่มจำนวนรากทำให้ระบบรากดีขึ้น และออกรากได้สม่ำเสมอ ถ้าพืชใดที่ออกรากง่ายก็ไม่จำเป็นต้องใช้ คือสารเร่งรากจะเป็นประโยชน์สำหรับพืชที่ออกรากได้ แต่ออกรากช้าหรือออกรากยาก เมื่อใช้สารนี้แล้วต้องดูแลเรื่องความชื้น อุณหภูมิและแสงตามสมควร สารเร่งรากช่วยให้พืชที่มีความสำคัญทางการค้าออกรากได้มากชนิดด้วยกัน แต่เมื่อปลูกไปแล้วขนาดของต้นและความแข็งแรงของต้นไม่มีความแตกต่างกับต้นที่ไม่ได้ใช้สารนี้

สารเร่งรากที่เกิดจากสิ่งใกล้ตัว
กะปิเร่งราก เคยได้ยินมานานแล้วว่า กะปิ ที่กินกับน้ำพริกปลาทูบ้านเรานี่ ใช้เร่งรากได้ดี แต่จะใช้อย่างไรให้ได้ผล มีคนเคยลองเอากะปิปั้นเป็นก้อนมาทำเป็นวัสดุสำหรับหุ้มกิ่งตอน ก็ได้ผลมาแล้ว แต่เปลืองโดยใช่เหตุ กะปิอย่างดีกิโลกรัมละหลายร้อย ถ้าจะเอามาใช้แบบนี้ก็ไม่เหมาะ มีปราชญ์หลายท่านให้สูตรสำหรับสารเร่งราก ด้วยการใช้กะปิเร่งราก นี้ไว้ได้น่าสนใจคือ นำกะปิเพียงปลายนิ้วก้อย มาห่อหุ้มกิ่งตอน แล้วพอกด้วยขุยมะพร้าวผสมน้ำจนชุ่มแบบปกติ สามารถเร่งรากกิ่งมะนาวตอนได้เร็วกว่าการตอนด้วยวัสดุหุ้มปกติถึง 2 เท่า สูตรกะปิเร่งรากนี้ ต้นแบบได้จากการทดลองของโรงเรียนพนมสารคาม พนมอดุลวิทยา อ.พนมสารคาม จ.ฉะเชิงเทรา ที่ได้รับรางวัลจาก ชนะการประกวดรางวัลชมเชย สาขาวิทยาศาสตร์ชีวภาพ ภาคตะวันออก ปี 2545 ว่าการศึกษาการตอนกิ่งชมพู่ กิ่งตอนไทรยอดทองและกิ่งตอนมะนาว ด้วยการทาฮอร์โมน ทากะปิจากกุ้งฝอยเพื่อเร่งการงอกรากของกิ่งตอน ตัวแปรที่ศึกษาได้แก่ออร์โมนกะปิ ส่วนประกอบต่างๆ ของกุ้งฝอย และเกลือ

กะปิ และ เครื่องดื่มชูกำลัง โดยนำกะปิสำหรับทำน้ำพริก ยี่ห้อใดก็ได้ 1 ช้อนโต๊ะ ผสมกับเครื่องดื่มชูกำลังยี่ห้อใดก็ได้ 1 ขวด ผสมให้เข้ากันดี สำหรับใช้เป็นหัวเชื้อเร่งรากพืช แล้วใช้น้ำเปล่า 5 ลิตร ผสมกับหัวเชื้อที่ทำขึ้นเอง 1 ฝาลิโพ ใช้ฉีดพ่นกิ่งชำ กิ่งตอน หรือใช้สำหรับการแช่กิ่งชำ กิ่งตอน ได้ผลยิ่งนัก

ทั้งสองสูตรนี้ฉีดพ่นกล้วยไม้ที่ปลูกไว้ ปรากฏว่าใช้ได้ผลดีมาก และก็น่าจะสามารถใช้ได้กับพืชทุกชนิดที่ต้องการเร่งให้เกิดรากโดยเร็ว ใช้หัวเชื้ออ่อนสุดผสมน้ำเปล่าอัตราส่วน หัวเชื้อ 1 ฝา ต่อน้ำเปล่า 5 ลิตร ใช้มากกว่านั้นเปลือง และให้ประสิทธิภาพเท่ากัน