มันปู ไม้กินได้ เป็นยา

‘มันปู’กินได้-เป็นยา ต้น “มันปู” พบมากตามชายป่าพรุที่มีน้ำกร่อยทางภาคใต้ นอกจากยอดอ่อนจะรับประทานเป็นผักสดจิ้มน้ำพริก รับประทานกับขนมจีนได้รสชาติอร่อยลงตัวแล้ว ยังมีสรรพคุณเป็นยาด้วย เช่น รากและลำต้น แก้ร้อนใน บำรุงกำลัง เป็นต้น

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Glochidion Perakense Hook.f
ชื่อวงศ์ : EUPHORBIACEAE
ชื่อท้องถิ่น มันปู ยอดเทะ (ยอดกะทิ) นกนอนทะเล

ลักษณะ
มันปูเป็นไม้พุ่มขนาดใหญ่ มีความสูงต้นประมาณ 15 เมตร ปลายกิ่งห้อยลง ใบเป็นใบเดี่ยว เรียงสลับสองข้างของกิ่ง ขอบใบเรียบ ปลายใบแหลม โคนใบมนกว้าง 3.5-5 ซม. ใบยาว 7-14 ซม. แผ่นใบรูปรี ถึงรูปไข่กลับ ยาว 5-10 ซม. กว้าง 4-5.5 ซม. ผิวใบเกลี้ยงทั้งสองด้าน เส้นแขนงใบ 5-7 คู่ ก้านใบสั้น คือมีความยาวประมาณ 3-5 มม. หน้าใบมีสีเขียวอ่อนกว่าหลังใบ

• ใบอ่อนและก้านอ่อนมีสีแดงหรือสีม่วงอมแดง เมื่อใบแก่จะเปลี่ยนเป็นสีเขียว
• ดอกเป็นดอกช่อ ดอกช่อขนาดเล็กมีสีเขียวอ่อน แยกเพศอยู่ต้นเดียวกัน ออกเป็นกระจุกตามง่ามใบ และจะออกดอกระหว่างเดือน มีนาคม-ตุลาคม กลีบเลี้ยงมี 6 กลีบ ไม่มีกลีบดอก
• ผล แก่สีชมพูถึงแดง มีลักษณะกลมแป้น สูง 1.2-1.5 ซม. กว้าง 1.5-2 ซม. ภายในผลมี 10-12 พู ผลจะแตกเมื่อแห้ง มี 10-12 เมล็ด
• เมล็ดมีขนาดเล็ก ค่อนข้างกลม มีเยื่อสีแดงหุ้ม ติดที่ปลายของแกนผล

จะพบมันปูขึ้นในป่าน้ำกร่อย และบริเวณชายป่าพรุ มีเขตการกระจายพันธุ์ทางภาคใต้ ของประเทศไทย ในการปลูก มันปูเป็นพืชธรรมชาติที่พบได้ในป่าดิบ ที่ราบแถบเชิงเขา มีชาวบ้านนำมาปลูกบริเวณสวนใกล้บ้าน

ประโยชน์ทางสมุนไพร รากและลำต้น มีสรรพคุณแก้ร้อนใน เป็นยาบำรุง ใบช่วยเจริญอาหาร รักษาแผลในกระเพาะลำไส้ ทั้งต้น ต้มแก้ไขร้อนเย็น
ประโยชน์ทางด้านอาหาร ชาวใต้นิยมใช้เป็นผักสดกินกับน้ำพริก หรือใช้เป็นเครื่องเคียงแกงเผ็ดและขนมจีน ส่วนที่นำมาใช้ คือ ใบและยอดอ่อน ใบอ่อน ใช้กินเป็นผักสดกับขนมจีน แกงเผ็ด น้ำพริก รสชาติหวานมัน

ขยายพันธุ์ ด้วยเมล็ด ตอนกิ่ง ปักชำกิ่ง ชอบความชื้น แสงแดดเต็มวัน

การปลูก
ไถพรวนปรับพื้นที่ให้เรียบเก็บเศษไม้และวัชพืชออก แล้วปักหลักกำหนดระยะปลูก 4 x 4 เมตร ขนาดของหลุมปลูกที่เหมาะสม คือ 25 x 25 x 25 เซนติเมตร หลักจากขุดหลุมปลูกแล้วตากดินประมาณ 1 สัปดาห์ เพื่อฆ่าเชื้อโรคในดิน จึงใส่ปุ๋ยร๊อคฟอสเฟตรองก้นหลุมอัตรา 150 – 200 กรัมต่อหลุม หรือครึ่งกระป๋องนม นำกล้าที่เตรียมไว้ย้ายลงปลูก ควรปลุกในต้นฤดูฝน วางกล้าลงตรงกลางหลุม กลบดินและกดรอบๆ โคนต้นให้แน่น ในปีแรกจำเป็นต้องเอาใจใส่กำจัดวัชพืชออกบ้าง เพื่อไม่ให้วัชพืชคลุมเบียดบังแย่งแสงและอาหารจากต้นมันปู เมื่อกล้าที่ปลูกตั้งตัวได้แล้ว ควรเร่งการเจริญเติบโตด้วยการใส่ปุ๋ยสูตร ประมาณ 10 – 20 กรัม/หลุม โดยการพรวนดินรอบโคนต้นแล้วโรยปุ๋ยตาม เมื่อต้นมันปูมีอายุประมาณ 1 ปี ใส่ปุ๋ย ให้น้ำวันละครั้ง การตัดแต่งควรตัดแต่งให้ต้นมันปูสูงประมาณ 1.5 เมตร เพื่อสะดวกในการเก็บเกี่ยว

การเก็บเกี่ยว
เมื่อปลูกได้ 3 ปี มันปูเริ่มให้ยอดที่สามารถเก็บขายได้ จะทำการเก็บยอดอาทิตย์ละ 2 ครั้ง (1 ปี สามารถเก้บยอดมันปูได้ 24 ครั้ง)