พันธุ์ไม้จำพวกมหาหงส์มีหลายชนิดเหมือนกัน สีนวลก็มี แดงก็มี เหลืองอมแดงก็มี และมีกลิ่นหอมทั้งนั้น เป็นแต่ว่ามากหรือน้อยต่างกัน แต่อย่างไรก็ดี ไม่มีชนิดใดหอมแรงเท่ามหาหงส์ ถิ่นกำเนิดของมหาหงส์ อยู่ในเอเซียตะวันออกเฉียงใต้
ไม้ชนิดนี้เป็นพันธุ์ไม้จำพวกขิง ข่า มีเง่าหรือแง่งอยู่ในดิน แล้วมีต้นแบบกาบใบหุ้มงอกขึ้นมานับเป็นหน่อๆ สูงบ้าง ต่ำบ้าง บางทีสูงถึง 2 เมตร ก็มี แต่โดยมากก็ในราว 1 เมตรเป็นประมาณ ดอกออกที่ยอดเป็นช่อขาวบริสุทธิ์ ตัวดอกก็โตพอใช้ แต่เวลาบานไม่บานทั้งช่อ และมักทะยอยกันบาน เริ่มเวลาเย็น มีกลิ่นหอมจัดทีเดียว และชวนดมเสียด้วย จึงมีผู้คนนิยมหามาปลูกกันมาก ปลูกก็ง่าย ตามชายๆน้ำเป็นดีที่สุด แต่จะปลูกไว้ในกระถางหรือในที่แห้งๆ สักหน่อยก็ได้
ชื่อวิทยาศาสตร์ Hedychium coronarium.
วงศ์ ZINGIBERACEAE
ชื่ออื่นๆ ว่านกระชายเห็น
ลักษณะทั่วไปของว่านมหาหงส์
ว่านมหาหงส์ จะเป็นว่านที่นิยมปลูกในบริเวณบ้านอย่างมากไม่แพ้ว่านชนิดอื่น ๆเพราะว่าว่านนี้จะนำโชคลาภมาสู่เจ้าของว่าน โดยแต่ละพื้นที่จะเรียกชื่อว่านนี้แตกต่างกันไปครับ อาทิ ว่านสะเลเต ว่านกระชายเห็น ตาห่าน มหาหงส์แดง เป็นต้น
ว่านมหาหงส์ จะมีต้นอยู่ใต้ดินจะเรียกว่าเหง้าก็ได้เหมือนกัน เหง้ามีลักษณะคล้ายแง่งเหมือนกับแง่งข่า มีลำต้นเหนือดิน เป็นกาบใบที่ซ้อนกันอยู่หลาย ๆกาบ ใบมีลักษณะเป็นรูปใบพาย ปลายใบแหลม โคนใบมน พื้นใบสีเขียว ก้านใบกลม แข็งและสั้น ออกดอกเป็นช่อสีขาวตั้งขึ้นอยู่ปลายยอด มีกลิ่นหอมเย็น เมื่อดอกใกล้จะโรยจะมีสีเหลืองอ่อน
ประโยชน์และอนุภาพของว่านมหาหงส์
สรรพคุณทางยาของ ว่านมหาหงส์ นั้นจะเด่นในเรื่องขอการแก้กระษัย แก้ไตพิการ บำรุงกำลังเป็นยาอายุวัฒนะอย่างดี โดยใช้หัวว่านหั่นเป็นชิ้นบาง ๆตากแดดให้แห้ง และทำเป็นผงโดยใช้หัวมาโขลกตำให้ละเอียดคลุกเคล้ากับน้ำผึ้งทำเป็นลูกกลอนและเก็บไว้กินได้แล้ว
วิธีการปลูกว่านมหาหงส์
ว่านมหาหงส์ นั้นเป็นว่านที่สามารถปลูกได้กับดินทุกประเภทแต่ที่ชอบที่สุดจะเป็นดินร่วนปนทรายซึ่ง ดินร่วนปนทรายมีคุณสมบัติที่สามารถระบายน้ำได้ดี และมีอากาศถ่ายเทได้สะดวกเพราะในดินร่วนจะมีโพร่งเล็กๆมากมายซึ่งจะทำให้น้ำและอากาศไหลผ่านได้สะดวกยิ่งขึ้น
กระถางที่นำมาใช้ควรจะมีขนาดที่พอเหมาะ ซึ่งผมขอแนะนำให้เป็นกระถางก้นตื้น ปากกว้าง นอกจากนั้นเราควรที่จะหาเศษถ่านที่ทุบแล้วหรือเศษกระเบื้อง และเศษอิฐมาไว้ที่ก้นกระถางเพื่อเป็นตัวช่วยอีกตัวหนึ่งที่จะทำให้กระถางและดินสามารถที่จะระบายน้ำได้ดี หลังจากเตรียมทุกอย่างครบแล้วก็เทดินลงไปในกระถางไม่ต้องเต็มต้องเพื่อไว้ใส่หัวว่านที่จะทำการปลูกด้วย หลังจากนั้นก็นำหัวว่านมาและกลบดินเพียงเล็กน้อยให้หัวว่านโผล่ขึ้นมานิดหนึ่ง เสร็จแล้วก็รดน้ำเป็นอันเสร็จเรียบร้อย
ว่านมหาหงส์ชอบแดดรำไร ชอบน้ำปานกลาง ควรที่จะรดน้ำทุกเช้าและเย็นการขยายพันธุ์จะขยายพันธุ์จากการแยกหน่อ และต้นใหม่ที่พร้อมปลูก
ว่านมหาหงส์ สูงส่งคุณค่า
ประโยชน์ทางยา รักษาโรคไต
อายุวัฒนะ เพิ่มพละกำลัง
สรรพคุณขลัง กินแก้กระษัย
หัวหั่นตากแห้ง บดแต่งให้ถึง
เคล้ากับน้ำผึ้ง ปั้นลูกกลอนไว้
ว่านนี้ใครมี เป็นศรีมงคล
เมตตาหลั่งล้น ปวงชนรักใคร่
มหานิยม ชื่นชมเสริมส่ง
ว่านมหาหงส์ ยิ่งยงอำไพ
ที่มา
๑๐๘ พรรณไม้ไทย
https://www.gotoknow.org/posts/167446
http://www.rspg.or.th/homklindokmai/hom_data/hom-37a.htm
ป้ายคำ : ว่าน