สบู่แดง มีชื่อท้องถิ่นอื่นๆ ว่า สบู่แดง ละหุ่งแดง (ภาคกลาง), สลอดแดง สบู่เลือด หงษ์แดง (ปัตตานี), มะหุ่งแดง สีลอด ยาเกาะ เยาป่า เป็นต้น โดยมีถิ่นกำเนิดในอเมริกากลาง สำหรับในประเทศไทยสามารถพบต้นสบู่แดงได้ทั่วทุกภาค บริเวณเส้นศูนย์สูตรเขตร้อน
สบู่แดง เป็นไม้คนละชนิดกันกับ สบู่เลือด (Stephania pierrei Diels) และไม่ได้อยู่ในสกุลหรือวงศ์เดียวกัน เพียงแต่มีชื่อเรียกที่เหมือนกันว่า สบู่เลือด
ชื่อวิทยาศาสตร์ Jatropha gossypifolia L.
ชื่อวงศ์ EUPHORBIACEAE
ชื่ออื่น สลอดแดง ละหุ่งแดง สบู่เลือด สีลอด หงษ์เทศ
ลักษณะ
ไม้พุ่มสูง 1-2 ม. ทุกส่วนมียางขาว
การกระจายพันธุ์ มีถิ่นกำเนิดในอเมริกากลาง พบทั่วไปในประเทศ บริเวณเส้นศูนย์สูตรเขตร้อน
ประโยชน์
ใบ ต้มกินแก้ปวดท้อง ลดไข้ เมล็ด มีฤทธิ์เป็นยาระบาย รากมีสาร Jatrophine ซึ่งเป็นพิษและมีรายงานว่ามีคุณสมบัติในการยับยั้งเซลล์มะเร็งในหลอดทดลองได้
การใช้ประโยชน์ในงานย้อมสี : สบู่แดง เป็นพืชชนิดใหม่ ที่นำมาทดลองใช้ย้อมสีเส้นไหม จากข้อสังเกตุเดิมที่ใบอ่อนมีสีแดง ถ้านำใบส่วนนี้มาย้อมเส้นไหมน่าจะออกเป็นโทนสีชมพูหรือแดง จากการทดลองย้อมพบว่าเส้นไหมที่ได้เป็นสีเหลืองอมน้ำตาลอ่อน แต่เมื่อนำมาแช่ในสารละลายจุนสี กลับได้เส้นไหมสีเขียวที่มีความคงทนต่อการซักและแสง เส้นไหมสีเขียวที่ได้จากการย้อมในสีธรรมชาตินั้น เป็นสีที่พบได้น้อย ส่วนใหญ่ผู้ย้อมสีธรรมชาติจะใช้สีครามร่วมกับพืชที่ให้สีเหลือง การย้อมสีเส้นไหมด้วยใบสบู่แดง ใช้ใบอ่อนส่วนยอดที่มีสีแดง นำมาสกัดสีโดยใช้อัตราส่วนต่อน้ำ 1 : 2 ต้มนาน 1 ชั่วโมง กรองใช้เฉพาะน้ำ นาน้ำสีที่ได้ไปย้อมเส้นไหมโดยใช้กรรมวิธีย้อมร้อน นาน 1 ชั่วโมง จากนั้นำเส้นไหมที่ผ่านการย้อมมาแช่ในสารละลายช่วยในการติดสี เช่น จุนสี เกลือแกง น้ำสนิมเหล็ก กรดฟอรืมิค และน้ำด่างปูนขาว ให้สีเส้นไหมในโทนสีเขียว ถ้าต้องการเส้นไหมโทนสีน้ำตาล ให้นำเส้นไหมที่ผ่านการย้อมมาแช่ในน้ำมะขามเปียกหรือโซเดียมคาร์บอเนต
การขยายพันธุ์
ปลูกด้วยท่อนพันธุ์ตัดท่อนพันธุ์ยาวประมาณ 6-8 นิ้ว ปักชำในถุงเพาะชำเมื่อกิ่งแตกตาจนมีอายุ 45-60 วัน แล้วจึงย้ายลงแปลงปลูก ปลูกด้วยต้นที่เพาะจากเมล็ด เพาะเมล็ดในถุงเพาะชำเมื่อเมล็ดงอกจนมีอายุ 45-60 วันแล้วจึงย้ายลงแปลงปลูก วิธีการปลูกขุดหลุมปลูกบนร่องโดยให้ระยะระหว่างต้น 1 เมตร และระยะระหว่างแถว 2 เมตร
การดูแล การให้น้ำ-ให้น้ำพร้อมปลูก และในช่วงแรกของการปลูกทุกๆ 10-15 วัน ฤดูแล้ง ให้น้ำทุก 15 วัน ฤดูฝนอาจไม่ต้องให้น้ำเลยถ้าฝนตกสม่ำเสมอและมีคามชื้นเพียงพอ ให้น้ำแบบร่องเว้นร่องเพื่อลดปัญหาวัชพืชและลดค่าใช้จ่างในการกำจัดวัชพืช การใส่ปุ๋ยเมื่อสบู่แดงอายุประมาณ 1 เดือน โดยใช้คนถากรอบลำต้นและใช้สารกำจัดวัชพืชฉีดสารร่องน้ำ เมื่อต้นอายุประมาณ 3 เดือน ทรงต้นจะปกคลุมลำต้นวัชพืชจะขึ้นได้น้อย การควบคุมวัชพืชอาจใช้เศษวัสดุ เช่น แกลบ หรือฟางข้าว มาคลุมโคนต้นเป็นการเก็บรักษาความชื้นในดินและย่อยสลายเป็นอินทรียวัตถุในดินต่อไป
แหล่งข้อมูล
หนังสือพรรณไม้สวนพฤกษศาสตร์สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ เล่ม 3
ป้ายคำ : สมุนไพร