สปาผม นางผมหอม

เส้นผมนับเป็นป้อมปราการชั้นแรกที่ปกป้องหนังศีรษะ รองรับต่อสิ่งต่างๆ ที่มากระทบไม่ว่าจะเป็นมลภาวะที่เป็นพิษ แสง หรือลม ที่ทำให้สภาพของเส้นผมและหนังศีรษะเปลี่ยนแปลงไป ไม่หนำซ้ำเรายังทำร้ายเส้นผมด้วยการใช้สารเคมีในการสระผม นวดผม และหมักผม รวมถึงการดัดผม ยืดผม หรือแม้กระทั่งการย้อมสีผมล้วนแล้วแต่ยิ่งทำให้อายุการใช้งานของเส้นผมสั้นลงไปทุกขณะ

ปัจจุบันการดูแลเส้นผมกลายเป็นสิ่งสำคัญที่ทำให้ประชาชนหันมาใส่ใจการดูแลเส้นผมมากขึ้นดูจากกระแสทางสื่อทีวีที่มีการโฆษณาคิดค้นผลิตภัณฑ์ดูแลเส้นผม ซึ่งทำให้เกิดข้อสงสัยว่าแล้วคนไทยในอดีตทำอย่างไร จึงมีเส้นผมที่สวยงามและแข็งแรงเป็นสิ่งที่ชวนให้ค้นหาเป็นอย่างยิ่ง ศูนย์การเรียนรู้การดูแลสุขภาพภาคประชาชนด้านการแพทย์แผนไทย อภัยภูเบศร จึงได้ไปค้นหาที่มาของตำนาน นางผมหอม ที่มีชื่อเสียงว่าผมหอมจากการดูแลด้วยสมุนไพรไทย ที่มีขั้นตอนการดูแลเส้นผมและหนังศีรษะ ดังนี้

1. การล้างเส้นผม
2. การสระผม
3. การนวดผมและศีรษะ
4. การหมักผม

การล้างเส้นผม
ปัจจุบันการต่อสู้กับมลภาวะที่เป็นพิษมากขึ้นทำให้เส้นผมสกปรก ดังนั้นก่อนการสระผมจึงต้องล้างออกก่อนนิยมใช้น้ำสมุนไพรที่มีรสเปรี้ยว เช่น น้ำส้มป่อย ที่มีสารซาโปนิน (Saponin) ที่เกิดฟองเมื่อสัมผัสกับน้ำคล้ายกับสบู่ จึงช่วยชำระสิ่งสกปรกที่เกาะติดกับเส้นผม นอกจากนั้นความเชื่อของคนไทยยังเชื่อว่า การใช้ ส้มป่อย จะ ปลดปล่อย สิ่งที่ไม่ดีออกจากศีรษะ ซึ่งเป็นอวัยวะเบื้องสูงของร่างกาย ทำให้เกิดศิริมงคลกับชีวิต
วิธีทำ
นำฝักส้มป่อยแช่ในน้ำสะอาดทิ้งไว้ 10-20 นาที แล้วนำมาล้างเส้นผมได้

การสระผม
เป็นขั้นตอนที่สำคัญและมีสมุนไพรที่สามารถใช้ในขั้นตอนนี้ได้มากมายซึ่งทางกลุ่มหมอยาสมุนไพรพื้นบ้านไทยเลย บ้านแสง อำ เภอนาแห้ว จังหวัดเลยก็มีสูตรที่สืบทอดต่อกันมา โดยเชื่อว่าเป็นสูตรที่ทำให้ผมหอม สลวยและชะลอการหงอกของผมได้ โดยใช้น้ำมวก (น้ำหม่าข้าวเหนียวแช่ทิ้งไว้ 1 คืน) หัวว่านหอม (เปราะหอม) แน่งหอม (ว่านสาวหลง) เนียมอ้ม หรือ เนียมเขียด ไม้อบเชย ใช้ร่วมกัน หรือใช้อย่างใดอย่างหนึ่งก็ได้
วิธีการทำ
เอาน้ำมวกทิ้งให้ตกตะกอนแล้วรินเอาส่วนที่ใสทิ้ง แล้วนำไปต้มใส่หัวว่านหอม (เปราะหอม) แน่งหอม (ว่านสาวหลง) เนียมอ้ม หรือเนียมเขียด ไม้อบเชย ทิ้งไว้ให้เย็น แล้วนำมาสระผม

การนวดผม
มักทำหลังจากสระผมเสร็จเป็นที่เรียบร้อย แต่ต้องเลือกใช้ให้เหมาะกับปัญหาของเส้นผมแต่ละคน ในขั้นตอนของการนวดผม เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพของสมุนไพรที่ใช้บำรุงผม ควรมีการนวดศีรษะควบคู่กันไปด้วย โดยสูตรของสมุนไพรที่ใช้สามารถเลือกตามสภาพเส้นผมได้ดังต่อไปนี้

• สูตรที่ 1 น้ำมะกรูด 1-2 ลูก ผสมกับน้ำซาวข้าวเหนียว ช่วยลดอาการคันศีรษะ ลดความมัน และป้องกันรังแค
• สูตรที่ 2 ขิงเผาไฟ หรือขิงซอยห่อคล้ายลูกประคบ ประคบนวดให้ทั่วศีรษะ ช่วยลดการหลุดร่วงของเส้นผม
• สูตรที่ 3 ดอกอัญชันขยี้ให้มีสีน้ำ าเงินหรือแช่ในน้ำสะอาดแล้วชโลมให้ทั่วผม ทำให้ผมดกดำและชะลอการหงอกของเส้นผม

การหมักผม
สูตรที่ 1 น้ำมันหมักผมสมอไทย มะขามป้อม
ส่วนประกอบ
สมอไทย 1 ส่วน มะขามป้อม 1 ส่วน และน้ำมันมะพร้าวหรือน้ำมันทานตะวัน 2 ส่วน
วิธีทำ
ล้างสมุนไพรให้สะอาดจากนั้นนำมาทอดในน้ำมันมะพร้าว หรือน้ำมันทานตะวัน จนเหลืองกรอบ ตั้งทิ้งไว้ให้เย็น จากนั้นกรองด้วยผ้าขาวบาง เก็บในภาชนะที่แห้งไว้ใช้
วิธีใช้
ใช้หมักผมก่อนสระ หมักทิ้งไว้ 10-15 นาที เหมาะสำหรับผู้ที่มีปัญหาของหนังศีรษะ มะขามป้อมมีรสฝาด ช่วยสมานและลดการอักเสบของหนังศีรษะ

สูตรที่ 2 สูตรกล้วยหอม
นำกล้วยหอมสุกมายีหรือปั่น ผสมน้ำมันมะกอกหรือน้ำมันมะพร้าวปริมาณขึ้นอยู่กับความยาวของผม จากนั้นจึงหมักผมทิ้งไว้ 15-20 นาที แล้วสระออก ด้วยน้ำมะกรูดหรือน้ำส้มป่อย ช่วยเพิ่มน้ำ าหนักให้เส้นผมเหมาะกับคนผมเส้นเล็กฟูฟ่อ

ศูนย์การเรียนรู้การดูแลสุขภาพภาคประชาชนด้านการแพทย์แผนไทย อภัยภูเบศร
ที่มา : หนังสือสุขภาพสร้างได้ 35 หลักสูตรดูแลสุขภาพตนเอง