สวนหม่อนไม้
สวนหม่อนไม้เป็นการน้อมนำแนวทางเศรษฐกิจพอเพียงขององค์พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รวมกับภูมิปัญญาของบรรพบุรุษ และปราชญ์แห่งผืนแผ่นดินไทย มาประยุกต์ สรรสร้างสวนในแนวทางของตนเอง เพื่อเป็นสถานที่รวบรวมและถ่ายทอดภูมิปัญญาแห่งการพึ่งตนเอง
ในการพึ่งตนเองเพื่อไปสู่ทางรอด ตามแนวทางพุทธวิถี โดยการนำหลักการทำงานให้ประสบความสำเร็จ หรืออิทธบาท ๔ มาใช้
๑. ฉันทะ สร้างความคิดในแนวทางที่ถูกต้อง เรียกอีกนัยหนึ่งว่า การเริ่มต้นต้องเริ่มที่ใจ นั่นคือ ต้องเชื่อมั่นในแนวทางแห่งการพึ่งตนเอง ว่าเป็นแนวทางที่ถูกต้อง ด้วยการค้นคว้า เรียนรู้ หลักการ ปฏิบัติ ทดลอง ตามหลักเหตุและผล เพื่อให้ได้บทสรุปในแนวทางที่ถูกต้อง
ในปัจจุบันเป็นยุคแห่งทุนนิยมเสรี ผู้คนมีเสรีในการคิด ทำ ซึ่งนำรูปแบบการแลกเปลี่ยนด้วยระบบเงินตรามาใช้ในการจัดหาสิ่งจำเป็นในชีวิต ซึ่งเกินไปกว่า อาหาร บ้าน ผ้า และยา โดยถูกปรุงแต่งให้มีปัจจัยที่เกินความจำเป็นต่อการดำรงชีวิต ซึ่งเป็นการตอบสนองความอยากในทางที่ดีและไม่ดี นั่นคือ กิเลส ตันหา อันเป็นความอยากที่ไม่สิ้นสุดนั่นเอง จนสิ่งส่วนเกินเหล่านั้นเป็นค่านิยมทางสังคม ส่งแรงผลักให้ทุกคนต้องดิ้นรนตามกระแส ที่ถูกสร้างและชี้นำว่าต้องมีนั่นมีนี่ จนต้องวิ่งแสวงหาสิ่งเหล่านั้น ด้วยการหาเงิน เพราะเงินคือทุกอย่าง เมื่อถึงที่สุดก็ต้องตกในอำนาจแห่งแนวทางของทุนนิยม ทุนมากกินทุนน้อย ไม่มีทุนไม่มีโอกาส คนรวยจึงรวยยิ่งขึ้น คนจนยิ่งจนลง
ในแนวทางแห่งทุนนิยม หากไม่ผสานกับคุณธรรม ผลที่ได้ก็จนเป็นเฉกเช่นปัจจุบัน หากตั้งสติ ระลึกรู้เพื่อกลับมาเท่าทันและหาเหตุแห่งการดำเนินชิวิต จะพบว่าด้วยความต้องการแห่งชีวิต ต้องการเพียงปัจจัย ๔ อาหาร บ้าน ผ้า และยา ซึ่งทั้งหลายเหล่านี้สามารถสร้างได้ด้วยตนเอง ด้วยการสั่งสมภูมิปัญญาแห่งการพึ่งตนเองของบรรพบุรุษของเราชาวไทยและชาวโลกนั่นเอง
๒. วิริยะ เมื่อตั้งอยู่บนพื้นฐานแนวความคิดที่ถูกต้องดีงามแล้ว ต้อง ททท (ทำทันที) ด้วยความมุ่งมั่น ทุ่มเท พยายามอย่างไม่ลดละ ด้วยสติและความเข้าใจที่ถ่องแท้ ความพากเพียร การการะทำที่ติดต่อ ไม่ขาดตอน เป็นระยะยาว จนประสบ ความสำเร็จ ด้วยความกล้าหาญ
จากการเรียนรู้สู้พื้นฐานในการดำรงชีวิตที่พึ่งพาธรรมชาติ ไม่ใช่การมุ่งเอาชนะธรรมชาติ และกลับมาสู่รากเหง้าของชีวิตจะพบว่า เมื่อเริ่มต้นจากความพอเพียง โดยสร้างปัจจัยพื้นฐานความจำเป็นของชีวิต อาหาร บ้าน ผ้า และยา
- อาหาร ปลูกพืชทุกอย่างที่กิน กินทุกอย่างที่ปลูก ปลูกเองกินเอง ปลอดภัยต่อสารพิษ ดีต่อสุขภาพ เริ่มจากการปลูกพืชสวนครัว ขิง ข่า ตระไตร้ พริก มะกรูด มะนาว ฯลฯ ไปจนถึงป่า 3 อย่าง 4 อย่าง
- บ้าน หลายคนอยากมีบ้านและซื้อบ้านด้วยการกู้ ผ่อนธนาคาร 30 ปี หรืออาจทั้งชีวิตเพื่อให้ได้บ้าน แต่อีกหนทางหนึ่งทำไมไม่สร้างบ้านอยู่เอง โดยการสร้างป่า 3 อย่าง 4 อย่าง เป็นต้นทุนในการทำที่อยู่อาศัย สร้างบ้านด้วยการพึ่งพาตนเอง อาจใช้เวลาเพียงไม่นาน เช่น บ้านดิน ต้นทุนน้อย ลงมือทำใช้เวลาไม่เกิน 1 ปีก็มีบ้านอยู่ บ้านไม้ปลูกเอง ไม่เกิน 10 ปีมีบ้านอยู่ เป็นต้น
- ผ้า ภูมิปัญญาบรรพชนสั่งสมวิธีการสร้างสรรค์ผืนผ้าแพรพรรณ และตกทอดสู่รุ่นลูกหลาน แต่ด้วยการนำเทคโนโลยีการทอผ้าอันทันสมัย ช่วยลดระยะเวลาในการถักทอ ทำให้ผลผลิตมีจำนวนมากและตอบสนองความต้องการพื้นฐานอย่างครบถ้วน ในปัจจุบันมีข้อมูลจากการประเมิน คาดการว่าหากไม่มีการผลิตเสื้อผ้าบนโลกนี้ ก็ยังสามารถมีเสื้อผ้ามาใส่ได้ต่อไปอีกมากกว่า 80 ปี ดังนั้นจึงควรใช้ให้คุ้มค่า เหมาะสม และพอเพียงต่อฐานะ
- ยา การไม่มีโรค เป็นลาภอันประเสริฐ ความเจ็บป่วยของร่างกาย เกิดจาก 2 สาเหตุ ได้แก่ ความผิดปรกติของอวัยวะ และมีเชื้อโรคเข้าสู่ร่างกาย เมื่อพบสาเหตุแห่งทุกข์ ก็ละเหตุนั้น หากเป็นความผิดปรกติของอวัยวะ อาจไม่สามารถป้องกันได้ หรือสุดวิสัยที่จะป้องกัน มีแต่เพียงการรักษาและบรรเทาความผิดปรกติ แต่ความจริงแล้วผลทุกอย่างเกิดแต่เหตุ เช่น การเป็นมะเร็ง ซึ่งเป็นการทำงานผิดปรกติของเซลล์ร่างกาย สาเหตุหลัก เกิดจากการขาดความสมดุลตามธรรมชาตของร่างกาย หากรักษาสมดุลได้จะไม่เกิดโรคได้ ส่วนสาเหตุที่เกิดจากการมีเชื้อโรคเข้าสู่ร่างกาย ก็สามารถดูแลร่างกายให้แข็งแรงอยู่เสมอก็จะสดความเสี่ยงได้ การป้องกัน รักษาปัจจุบันมีแนวทางมากมายทั้งศาสตร์ทางตะวันตก ตะวันออกซึ่งเป็นทางเลือกในการรักษาตามความต้องการของผู้ป่วย ซึ่งอยู่บนพื้นฐานของการแก้ไขตามเหตุข้างต้นนั่นเอง
๓. จิตตะ ความตั้งใจที่จะทำงานให้สำเร็จต้องมีใจจดจ่อกับการทำงาน มีสติ ตามคำที่ว่า กินข้าวทีละคำ ทำทีละอย่าง เมื่อทำตามขึ้นตอนอย่างมีสติ ทำให้เกิดสมาธิ อันจะนำไปสู่ปัญญาในการแก้ไขปัญหาต่างๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพ
การดำเนินชีวิตอย่างมีความมุ่งมั่น ตั้งใจกระทำ ซึ่งต้องผ่านการกระทำซ้ำๆ หลายต่อหลายครั้งจนเกิดประสบการณ์ สั่งสมประสบการณ์จนกลายเป็นความชำนาญ ลึกซึ่ง ถ่องแท้ และในที่สุดจะนำไปสู่ปัญญาที่เกิดจากความเข้าถึง และเข้าใจ ตามแนววิถีแห่งธรรม(ชาติ)
๔. วิมังสา ความสอดส่องใน เหตุและผล แห่งความสำเร็จ เกี่ยวกับเรื่องนั้นๆ ให้ลึกซึ้งยิ่งๆ ขึ้นไปตลอดเวลา รวมความหมาย ของคำว่า ปัญญา ไว้อย่างเต็มที่
ในการดำเนินชีวิตต้องมีการทบทวน หาเหตุและผล นำมาสังเคราะห์ วิเคราะห์ ปรับเปลี่ยนเรียนรู้ และหาแนวทางที่เป็นคำตอบของชีวิต ซึ่งนั่นอาจจะเป็นเป้าหมายที่แท้จริงของการมีชีวิตของเราก็ได้
สำหรับการสร้างสวนหม่อนไม้จะแสดงถึงการนำแนวทางตามหลักแห่งวิถีพุทธ อันพระผู้มีพระภาคเจ้าทรงค้นพบ และนำมาแสดงเพื่อเป็นแนวทางแห่งการดำเนินชีวิตที่เหมาะสม ตามทางสายกลาง ตื่นรู้และเท่าทัน นำไปสู่ ปฐมบทสู่วิถีเกษตร เริ่มต้นนับถอยหลังสู่วิถีเกษตร มุ่งหน้าสั่งสมภูมิปัญญาแผ่นดิน พร้อมกับก่อร่างสร้างสวน จนออกมาเป็น “สวนหม่อนไม้”
สวนประกอบด้วยที่ดินทั้งหมด 7 แปลง ออกแบบเป็นแปลงทดลองการทำเกษตร ตามหลักเกษตรธรรมชาติ ดังนี้
- บ้านสวนหม่อนไม้
- สวนเกษตรผสมผสาน
- ไผ่ร่วมยาง
- สวนยางสมรม
- สวนสมรม
- ป่ายางวนเกษตร
- สวนพืชสหาย
- ร้านปันกัน