ส้มโอมือ ส้มมือ

ส้มโอมือ หรือ ส้มมือ เป็นผลไม้ชนิดหนึ่ง จัดอยู่ในจำพวกส้ม พบได้ทั่วไปในภูมิภาคเขตร้อน ผลรูปร่างแปลกกว่าส้มอื่น มีรูปร่างเรียวยาวห้อยลงมาเป็นแฉก ๆ คล้ายนิ้วมือ บ้างก็ว่าคล้ายลำเทียน ขนาดใกล้เคียงกับนิ้วมือผู้ใหญ่ หรือใหญ่กว่า

ชื่อวิทยาศาสตร์ Citrus medica L. var. sarcodactylis (Hoola van Nooten) Swingle.
ชื่อวงศ์ Rutaceae
ชื่ออื่นๆ ส้มมือ

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
ไม้พุ่มกึ่งไม้ยืนต้นขนาดเล็ก สูงประมาณ 2-4 เมตร เปลือกลำต้นเรียบสีน้ำตาล ตามลำต้นและกิ่งมีหนามยาวแข็ง

• ใบเป็นใบประกอบแบบลดรูป ใบย่อยมีใบเดียว ออกเรียงสลับ มีขนาดกว้าง 4-5 เซนติเมตร ยาว 10-15 เซนติเมตร ปลายใบและโคนใบมน ขอบใบจักเป็นซี่ฟัน หลังใบเรียบ สีเขียวเข้มเป็นมัน ท้องใบสีอ่อนกว่า
• ดอกออกเดอกเดี่ยวหรือเป็นกระจุก 2-3 ดอก ออกตามซอกใบและกิ่ง ดอกสีขาว มีกลิ่นหอม กลีบดอกมี 5 กลีบ กลีบดอกด้านนอกมีสีม่วงแดง หลุดร่วงง่าย กลีบเลี้ยวมี 5 กลีบ เกสรตัวผู้เป็นเส้นสีขาวมีจำนวนมาก ผลรูปทรงรีขนาดใหญ่ เส้นผ่าศูนย์กลาง 8-10 เซนติเมตร ยาว 12-15 เซนติเมตร ปลายผลเป็นแฉกงอคล้ายนิ้วมือ ผิวขรุขระเป็นมัน
• ผลอ่อนมีสีเขียว ผลสุกมีสีเหลือง ภายในผลมีสีขาวเหมือนเปลือกส้มโอ ไม่มีเนื้อผล และเมล็ด

สรรพคุณ
ตำรายาไทย ใช้เปลือกแห้ง ผิวผล มีน้ำมันหอมระเหย ทำยาดมส้มโอมือ สำหรับแก้หน้ามืด เป็นลม วิงเวียน น้ำจากผล มีรสเปรี้ยวคล้ายมะกรูด มีวิตามินซีสูง กินเป็นยาฟอกเลือด ประจำเดือนสตรี ใช้ผสมเป็นยากัดเสมหะ แก้ไอ แก้เลือดออกตามไรฟัน
ผิวผล มีน้ำมันหอมระเหย ใช้เปลือกแห้งทำยาดมส้มโอมือ น้ำในผล มีรสเปรี้ยวคล้ายมะกรูด มีวิตามินซีสูง กินเป็นยาฟอกเลือด ประจำเดือนสตรี ใช้ผสมเป็นยากัดเสมหะ แก้ไอ แก้เลือดออกตามไรฟัน

ตำรายาไทย: ผิวส้มโอมือจัดอยู่ใน เปลือกส้ม 8 ประการ ประกอบด้วย ผิวส้มเขียวหวาน ผิวส้มจีน ผิวส้มซ่า ผิวส้มโอ ผิวส้มตรังกานู ผิวมะงั่ว ผิวมะกรูด และผิวมะนาว (หรือผิวส้มโอมือ) มีสรรพคุณแก้ลมกองละเอียด กองหยาบ แก้เสมหะโลหะ ใช้ปรุงยาหอม แก้ทางลม