ไฮโดรโปนิกส์ ( Hydroponics) คือ เป็นการปลูกพืชโดยไม่ใช้ดิน นับเป็นวิธีการใหม่ในการปลูกพืช โดยเฉพาะการปลูกผักและพืชที่ใช้เป็นอาหาร เนื่องจากประหยัดพื้นที่ และไม่ปนเปื้อนกับสารเคมีต่างๆ ในดิน ทำให้ได้พืชผักที่สะอาดเป็นอาหาร ปัจจุบันนี้ในเทคนิคการปลูกพืชแบบไร้ดินหลายแบบด้วยกัน
นักวิจัยด้านเมตาบอลิซึมของพืชได้ค้นพบว่าพืชจะดูดซึมสารอาหารมาเป็นไอออนในน้ำ ซึ่งมีโครงสร้างไม่ซับซ้อน ในสภาพตามธรรมชาตินั้น ดินจะทำหน้าที่เป็นแหล่งสารอาหาร แต่ดินเองนั้นไม่จำเป็นต่อการเติบโตของพืช เมื่อสารอาหารในดินละลายไปกับน้ำ รากของพืชก็จะสามารถดูดซึมสารอาหารนั้นได้ เมื่อใส่สารอาหารที่จำเป็นสำหรับพืชไว้ในแหล่งน้ำที่สร้างขึ้น ก็ไม่จำเป็นต้องใช้ดินเพื่อเป็นแหล่งอาหารของพืชอีกต่อไป พืชส่วนใหญ่จะเติบโตด้วยวิธีไฮโดรโปนิกส์ได้ แต่เติบโตได้ดีมากน้อยแตกต่างกัน การปลูกพืชไร้ดินนี้ทำได้ง่าย สะดวก และประหยัดพื้นที่ แต่ต้องมีอุปกรณ์ที่จำเป็น นั่นคือสารอาหารสำหรับพืชที่ละลายอยู่ในน้ำแล้ว
ปลูกผักโดยไม่ต้องใช้ดิน คือการปลูกผักด้วยระบบไฮโดรโปนิกส์
แต่การปลูกผักด้วยไฮโดรโปนิกส์มีต้นทุนสูง จึงคิดหาวิธีปรับปรุงเปลี่ยนแปลงอุปกรณ์ เปลี่ยนจากวัสดุอุปกรณ์พวก pvc ที่มีราคาแพงโดยการคิดค้นวัสดุที่มีอยู่ในท้องถิ่น ทดแทน เช่นกระบอกไม้ไผ่ ทำให้ต้นทุนการผลิตน้อยลง ประชาชนทั่วไปสามารถประดิษฐ์ใช้เองในครัวเรือนได้
การปลูกผักด้วยระบบนี้มีรอบปลูกสั้นกว่าการปลูกด้วยดินสามารถปลูกผักเมืองหนาวได้ ประหยัดน้ำกว่าการใช้ดินทำให้ลดค่าใช้จ่ายในครัวเรือน และใช้เวลาว่างให้เกิดประโยชน์ อีกทั้งยังได้บริโภคผักปลอดจากสารพิษไร้สารเคมีอีกด้วย นางจรรตกร กล่าว
สำหรับวัสดุที่เหลือใช้ที่นำมาผลิตสามารถหาได้ตามชุมชน เช่น วัสดุปลูกพวกเส้นใยทะลายปาล์มน้ำมันเพราะในพื้นที่ภาคใต้ของประเทศไทยมีโรงงานอุตสาหกรรมน้ำมันปาล์มหลายแห่งซึ่งมีของเสียจากกระบวนการบีบน้ำมันปาล์มพวกเส้นใยจากทะลายปาล์มเป็นจำนวนมาก นอกจากจะนำไปทำปุ๋ยหมักและเพาะเห็ดแล้วยังสามารถทดแทนวัสดุปลูกพวก พีต มอส ขุยมะพร้าว เม็ดโฟม ได้เป็นอย่างดี และเพื่อใช้วัสดุอยู่ในท้องถิ่นให้เกิดประโยชน์
สำหรับต้นทุนการผลิตนั้นค่อนข้างต่ำและวัสดุที่นำมาผลิตสามารถหาได้ในชุมชน โดยใช้เงินลงทุนประมาณ 200-300 บาท ก็สามารถปลูกผักไว้รับประทานได้ในครอบครัว
การปลูกพืชโดยไม่ใช้ดิน(ไฮโดรโพนิกส์) หมายถึงวิธีการปลูกพืชเพื่อให้พืชได้รับสารอาหารหรือสารละลายธาตุอาหารพืช ที่มีน้ำผสมกับแร่ธาตุที่ต้องการจากทางรากพืช โดยพืชที่ปลูกนั้นจะเป็นการปลูกลงวัสดุปลูกหรือโดยไม่ต้องมีวีสดุปลูกก็ได้
วัสดุอุปกรณ์ที่ใช้ในการปลูกพืชแบบไม่ใช้ดิน
วัสดุที่จำเป็นสำหรับการปลูกพืชแบบไม่ใช้ดินที่ใช้กันทั่้วไป ได้แก่โรงเรือน ภาชนะและวัสดุที่ใช้ในการปลูก ปุ๋ยหรือธาตุอาหารพืชน้ำ ปั๊มน้ำ ระบบไฟฟ้า เมล็ดพันธุ์ พืชหรือกล้าพืชที่จะใช้ปลูก ฟองน้ำ โฟม เครื่องมือวัดค่า EC เครื่องมือวัดค่า pH ของน้ำถาดเพาะเมล็ด ถ้วยปลูก
ในกรณีที่จะใช้ไม้ไผ่แทนวัสดุแนะนำให้ใช้ต้นไผ่ที่อายุแก่จัด เพื่อความยืดอายุการใช้งาน
ขั้นตอนการปลูกพืชแบบไม่ใช้ดิน
ข้อดีของการใช้ไม้ไผ่แทนวัสดุการปลูก
ข้อเสีย
ป้ายคำ : สวนผักคนเมือง
น่าสนใจคับ อยากปลูกผักทานเองอยู่แล้ว แต่ต้องไปตัดไม้ไผ่จากต่างจังหวัดละ